Zijn hand steekt schuin omhoog. Alsof hij klaarstaat om Nederland te gaan regeren vanuit zijn tegendraadse visies. Het kwam er niet van. Op 6 mei 2002, enkele dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen, werd Pim Fortuyn vermoord.

In Fortuyns woonplaats, Rotterdam, kwamen al snel twee beelden. Eén verscheen een jaar later voor zijn voormalige huis, Palazzo di Pietro, aan het G. W. Burgerplein. Wegens geldgebrek werden woning en beeld in 2009 verkocht; het beeld verdween een jaar later uit zicht.

Op publiek terrein verscheen, ook in 2003, een borstbeeld: aan het begin van de Korte Hoogstraat, in 2012 omgedoopt tot Pim Fortuynplaats. ”Loquendi Libertatem Custodiamus” staat erop: Laten wij waken over de vrijheid van het spreken.

Verlaten

Anno 2018 staat het beeld er verlaten bij. Zonder het een blik waardig te keuren, duiken enkele zakenlieden de megatoren binnen die Fortuyn in de schaduw hult. Winkelend publiek kiest voor de zonnige ”Koopgoot”.

De geboren en getogen Rotterdammer Henny Raaijmakers (78) loopt langs. Zij moet even graven in haar geheugen. „Dat is al een tijdje geleden. Ik vond niet dat hij goede ideeën had; ik heb ook niet op hem gestemd. Het is natuurlijk vreselijk hoe hij aan zijn eind is gekomen. Ik vind een standbeeld hier prima. Hij was een echte Rotterdammer en de man heeft zijn best gedaan.”

De 56-jarige Rotterdammer Jagdies Jmoennalal was meer een fan van Fortuyn. „Ik begon hem net te volgen toen hij werd neergeschoten. Hij was goed bezig. Pim Fortuyn zou ervoor hebben gezorgd dat er nu minder criminaliteit was geweest. Hij zou nu ook de grenzen allang hebben dichtgegooid voor immigratie.”

Als uit het niets springen twee toeristen over de gesmede kettingen rond het standbeeld. De man gaat op de sokkel staan en laat zich fotograferen, vervolgens doet de vrouw dat. „Wij komen uit Venlo, ook uit Nederland”, meldt de man. Is hij een fan van Fortuyn? „Ik vind het gewoon een mooi beeld. Die aanslag was een beetje zijn eigen schuld.” Waarom dan? „Hij heeft iets gezegd, tja, wat was dat nou…” Hij komt er niet uit. Zijn vrouw: „Je kunt hem vergelijken met Wilders.”

Serge Küttschreuter (47) vindt dat Fortuyn een frisse wind in Nederland liet waaien. „Net als nu”, zegt hij, terwijl de wind de stad in waait. „Hij had een aantal ideeën doorgevoerd. Nederland had de JSF, waaraan nu miljarden worden uitgegeven, niet aangeschaft. Een complottheorie zegt dat hij daarom is omgebracht.”

Küttschreuter waardeert de islamkritische insteek van Fortuyn. „Maar ik ben wel blij dat hij dat meer gematigd zei dan Wilders, meer vanuit de dialoog. Hij heeft echter de kans niet gehad om zijn ideeën waar te maken.”

Wakker geschud

Met Küttschreuter vindt ook dr. Clemens van Herwaarden een standbeeld voor Fortuyn terecht. De historicus promoveerde in 2016 op diens leiderschap. „Hij heeft als buitenstaander de Nederlandse politieke elite wakker geschud. Tegenover het pragmatisme van de paarse kabinetten plaatste hij zijn populistische politiek. Hij brak taboes open over de multiculturele samenleving, de islam, de nationale identiteit en de Europese Unie.”

Als Fortuyn niet vermoord was, had hij volgens Van Herwaarden meer dan 35 zetels gehaald en de formatieopdracht gekregen. „Hij was het symbool van nieuwe politiek die de nieuwe generatie politici inspireerde de politiek dichter bij de burger te brengen: Ron Meijer (SP), Jesse Klaver (GroenLinks), Hugo de Jonge (CDA).”

Een politieke beeldenstormer

Pim Fortuyn (1948-2002) groeide op in een rooms-katholiek gezin in Driehuis (NH). Hij studeerde sociologie in Amsterdam, promoveerde in Groningen en was hoogleraar in Rotterdam. Eerst was Fortuyn links. Hij probeerde vergeefs lid te worden van de Communistische Partij Nederland, waarna hij jarenlang PvdA-lid was. In 1989 stapte hij over naar de VVD.

In de jaren 90 schreef hij boeken waarin hij de multiculturele maatschappij kritiseerde, zoals ”De verweesde samenleving” (1995) en ”De islamisering van onze cultuur” (1997).

Na drie paarse kabinetten (PvdA/VVD/D66) begaf Fortuyn zich eind 2001 in de politiek. Toen Leefbaar Nederland hem begin 2002 als lijsttrekker ontsloeg, richtte hij de Lijst Pim Fortuyn op. Op de dag dat milieuactivist Volkert van der Graaf Fortuyn doodschoot, 6 mei 2002, was de LPF de grootste in de peilingen, haalde 26 zetels, kwam in het kabinet-Balkenende I, maar eindigde in chaos.

zomerserie Beeldenstorm

Dit is het achtste en laatste deel in een serie over standbeelden van historische personen. Is het terecht dat ze een standbeeld hebben?