De Enschedese hoogleraar Hoogerwerf sprak woensdagmiddag tijdens een bijeenkomst in Utrecht van het progressieve ”SoW in Beweging”, dat een platform voor vernieuwing van de SoW-kerken wil zijn. Volgens voorzitter Hoogerwerf is het de bedoeling -„onze beweging is geen incident”- dat het geluid van middenorthodoxe hervormden, vrijzinnige hervormden, vooruitstrevende gereformeerden en lutheranen in de SoW-kerken duidelijker dan tot nu toe zal doorklinken. De leden van de kerngroep zeggen zich gesteund te weten door de adhesiebetuigingen van inmiddels ruim 200 kerkleden, „merendeels theologen”, en een reeks van kerkenraden. De beweging stelt de aandacht voor de plurale cultuur van de kerken centraal en zegt te kiezen voor versterking van het accent op beweging, openheid en sociale ethiek. „Daarbij willen wij ons niet eenzijdig en extreem opstellen, maar ook oog houden voor het belang van de andere polen.”

Drie actiemiddelen worden ingezet. Hoogerwerf: „In de eerste plaats zullen wij het landelijke gebeuren in de SoW-kerken kritisch blijven volgen. In de tweede plaats zal zo mogelijk een permanent beraad van geestverwante SoW-gemeenten worden gevormd. Daardoor krijgen vooruitstrevende kerkenraden gelegenheid hun ervaringen uit te wisselen en tot de nodige vernieuwing van de SoW-kerken bij te dragen. Het permanente beraad zou tevens de stem van SoW-gemeenten bij de triosynode en later bij de synode van de verenigde kerk kunnen laten doorklinken. In de derde plaats zullen wij ons via een jaarlijks beraad en waar mogelijk ook via publicaties bezighouden met onderwerpen op de gebieden van kerk, geloof, theologie en sociaal-ethische vragen.” Bij deze drie taken zal ”SoW in Beweging”, waar nodig en mogelijk, samenwerken met min of meer verwante groeperingen, zoals Op Goed Gerucht, de groepering rond het tijdschrift In de Waagschaal en de Vereniging van Vrijzinnige Hervormden.

Volgens de voorzitter leeft er niet alleen bezorgdheid over „het trage verloop van de eenwording”, maar ook over „de eenzijdige, behoudende koers, vooral op landelijk niveau, van de SoW-kerken.” In het spreken van de landelijke leiding van de SoW-kerken mist hij een duidelijke weerklank van de vernieuwende kracht van het Evangelie. „Wij willen dat de SoW-kerken meer als een inspirerende voorhoede en minder als een deprimerende achterhoede gaan functioneren. Wij streven ernaar dat deze kerken een ander, meer eigentijds beeld oproepen en een daarbij passend geluid laten horen. De euthanasiewet en de erkenning van het homohuwelijk zien wij bijvoorbeeld niet als tekenen van een zedelijk verval, maar als stappen in de richting van een vrijere, meer verdraagzame en rechtvaardiger samenleving. Wij willen dat het beeld van de SoW-kerken meer wordt bepaald door de vele goed functionerende plaatselijke gemeenten en niet wordt geschaad door de treurnis op landelijk niveau.”

De bezwaren en wensen hebben zich vanaf het begin van de beweging, in de zomer van vorig jaar, geconcentreerd op een aantal punten: het spreken van de leiding van de SoW-kerken zou onvoldoende inspirerend zijn, mede doordat het onvoldoende recht zou doen aan de pluraliteit van de kerken. Iets dergelijks geldt volgens prof. Hoogerwerf voor de samenstelling van de landelijke kerkelijke organen. De landelijke organisatie functioneert volgens ”SoW in Beweging” te bureaucratisch en te hiërarchisch. „Zij erkent onvoldoende de mondigheid en deskundigheid van de kerkleden. Op die manier wordt geen recht gedaan aan het bijbelse en reformatorische uitgangspunt van het algemeen priesterschap van de gelovigen.”

Door het openbaar geworden financiële fiasco van de bovenplaatselijke organisatie is volgens de voorzitter de teleurstelling onder de kerkleden over het landelijke gebeuren sterk toegenomen. „Het is te hopen dat de ingestelde commissie-Van Dijk, die tot taak heeft aan de triosynode voorstellen te doen met het oog op de ombuigingsoperatie van de bovenplaatselijke SoW-organisatie, financieel en organisatorisch enigszins orde op zaken weet te stellen. Maar onze bezwaren tegen de behoudende koers en het hiërarchische denken van de landelijke kerkleiding zullen daardoor niet worden weggenomen.”

”SoW in Beweging” meent dat het denken over de organisatie van de kerken moet worden bepaald door het denken over de taken en het beleid van de kerken, en niet andersom. „Het is weinig aannemelijk dat de SoW-kerken landelijk een meer vooruitstrevende koers zullen gaan varen, zolang de huidige roergangers blijven zitten waar zij zitten. Vernieuwing van onderaf is noodzakelijk. Een andere samenstelling van het moderamen, de triosynode en de leiding van het Landelijk Dienstencentrum is onvermijdelijk.”