Op 2 juli startte de commissie een zogenoemde inbreukprocedure tegen de Poolse regering in deze zaak. Dat was een dag voor de wet van kracht zou worden waardoor 27 van de 72 rechters vroegtijdig moeten opstappen, onder wie de voorzitter. De wet druist volgens Brussel in tegen het beginsel dat rechters niet uit hun functie kunnen worden ontheven.

De ontslagen rechters kunnen de Poolse president wel verzoeken om verlenging van hun mandaat, maar er zijn geen criteria voor zijn besluit en er is geen rechterlijke toetsing beschikbaar als het verzoek wordt afgewezen. Het Poolse hooggerechtshof heeft begin deze maand de uitvoering van de nieuwe wet overigens zelf opgeschort en de pensioenkwestie aan het EU-hof in Luxemburg voorgelegd.

EU-commissaris Frans Timmermans probeert Polen er al 2,5 jaar van te overtuigen de scheiding der machten te respecteren. Regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) zegt de rechtspraak te willen zuiveren van erfenissen uit de communistische tijd. Brussel vreest dat zij bezig is het rechtssysteem onder politieke controle te brengen, met invloed op ontslag en benoemingen van rechters bij lagere rechtbanken, het hooggerechtshof en het Grondwettelijk Tribunaal.

In december activeerde Brussel daarom voor het eerst het zwaarste middel dat de EU heeft om lidstaten in het gareel te dwingen. Polen kan tijdelijk zijn stemrecht in de EU verliezen als de lidstaten daar unaniem mee zouden instemmen maar zover is het nog lang niet.