Dat valt op te maken uit een rapport van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat donderdag werd gepubliceerd. Het CBS heeft niet specifiek onderzoek gedaan naar het verband tussen religie en de houding ten opzichte van orgaandonatie. Uit onderstaande kaart blijkt echter in één oogopslag dat in gemeenten binnen de Biblebelt de percentages van mensen die toestemming geven lager liggen dan in veel andere gemeenten. Ook in enkele gemeenten in het noordoosten van het land en in de regio Rijnmond is dit het geval.

Dr. R. Seldenrijk, auteur van het boek ”Organen en weefsels op reis”, oud-directeur van de NPV en voormalig docent ethiek, herkent het patroon dat zich op de kaartjes aftekent. „Al moet je voorzichtig zijn met interpretaties. Het CBS heeft namelijk geen onderzoek gedaan naar motieven. Ook buiten de Biblebelt, zoals in Noordoost-Nederland en Rotterdam, zijn de percentages van mensen die toestemming geven lager. Dus je moet oppassen met stigmatiseren. Overigens doet het CBS dat zelf ook niet.”

In 2012 heeft het CBS wél onderzocht wat het verband was tussen religie en orgaandonatie. Rond 60 procent van de seculiere Nederlanders stond toen positief tegen orgaandonatie. Onder christenen lag dat percentage rond de 50, onder moslims net onder de 30.

Het is volgens Seldenrijk overigens de vraag of een kritische houding ten opzichte van orgaandonatie anno 2018 wordt veroorzaakt door de levensovertuiging óf door de aard van de nieuwe wetgeving. Vanaf de zomer van 2020 wijzigt de donorregistratie. Iedereen die ouder is dan 18 jaar en geen keuze heeft vastgelegd in het donorregister over het wel of niet afstaan van organen nadat de (hersen)dood is vastgesteld, wordt dan automatisch ingedeeld in de categorie “geen bezwaar” tegen orgaandonatie. Dat is de kern van het afgelopen februari door de Eerste Kamer aangenomen wetsvoorstel van D66.

Seldenrijk: „Ons lichaam is geen staatsdomein. Nederlanders zijn solidair, maar gedragen zich ook autonoom. Ze laten zich niet graag een persoonlijke beslissing in de maag splitsen. Zeker niet als die meer dan andere beslissingen hoort bij hun persoonlijke verantwoordelijkheid. Geef mensen hun verantwoordelijkheid terug en daarmee hun vertrouwen: dat levert meer op dan wetten en protocollen.”

Hij noemt het opmerkelijk dat juist onder jongeren het bezwaarpercentage tegen orgaandonatie volgens de jongste CBS-gegevens is verdrievoudigd. Tussen 2014 en 2016 nam het percentage jongeren van 18 tot 20 jaar dat nee tegen orgaandonatie zei af van ruim 4 naar 3 procent. Daarna steeg dit percentage van 4 in 2017 naar 11 in 2018, zo blijkt uit het CBS-rapport. Seldenrijk: „Jongeren zijn over het algemeen zeer alert op maatschappelijke ontwikkelingen. Ik zie dit als een reactie op de nieuwe wetgeving.”

Het aantal personen vanaf twaalf jaar dat zich heeft laten opnemen in het donorregister bedraagt inmiddels 6,3 miljoen. Ruim de helft wil geheel of gedeeltelijk donor zijn. Bijna een derde (1,9 miljoen) geeft expliciet geen toestemming tot orgaandonatie. In 2016 weigerden er nog 1,6 miljoen mensen; 11 procent laat de keuze aan anderen die ze daarvoor aanwijzen. Bijna 8,7 miljoen personen van twaalf jaar of ouder komen niet voor in het donorregister.