De tijd moet leren of stopwatchzorg een uitroeibaar kwaad is
Er gloort hoop voor de vele wijkverpleegkundigen in ons land die zich dagelijks met hart en ziel wijden aan de zorg aan hulpbehoevende ouderen. De gehate vijfminutenregistratie, het toppunt van de bureaucratie in de zorg, lijkt haar langste tijd te hebben gehad. Uit een reportage over experimenten in Limburg en Zuid-Holland die maandag in de Volkskrant verscheen, blijkt dat sommige zorgverzekeraars er inmiddels mee akkoord gaan dat zorgwerkers hun bezigheden niet meer minutieus klokken. Dat smaakt naar meer.
Behalve voor de bureaucratisering stond de vijfminutenregistratie ook symbool voor de verzakelijking van de ouderenzorg. Critici trokken zelfs een parallel met het industrialisatieproces in 19e-eeuwse fabrieken dat onder het motto ”Disciplineer de arbeider en maximaliseer de winstgevendheid” gepaard ging met het standaardiseren en aan tijdslimieten binden van het arbeidsproces. Helder is dat de vreugde die veel verpleegkundigen aan hun mooie vak kunnen beleven danig lijdt onder deze uiting van controlezucht.
In de Tweede Kamer profileerden diverse parlementariërs zich de afgelopen jaren als de hoeders van menslievende ouderenzorg door te pleiten voor de onmiddellijke afschaffing van de vijfminutenregistratie. Alsof dat voor kabinet of Kamer zomaar uitvoerbaar was. Wie de wet en de regelgeving van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) kent, weet wel beter. De tijdsregistratie is nooit verplicht geweest en kan om die reden niet in een handomdraai worden opgedoekt.
Verplicht is alleen dat thuiszorgorganisaties op gedegen wijze verantwoorden dat het aantal gedeclareerde zorguren ook daadwerkelijk is geleverd. Dat kan op tal van manieren, maar het afvinken van uurtjes bleek voor veel instellingen al snel de veiligste methode te zijn. Er was fors minder kans dat accountants achteraf verplichte nacontroles moesten doen en op de salarisadministratie kwamen de al ingevulde (digitale) urenbriefjes goed van pas. Ziedaar de patstelling waarin de zorgsector jarenlang verkeerde: niemand was echt blij met de tijdregistratie, maar afgezien van een handvol pioniers zag ook niemand een alternatief.
Na een massale roep vanaf de werkvloer om een ommezwaai en na een krachtige aansporing van zorgminister De Jonge kondigde de NZa deze zomer aan een andere praktijk tot hoofdregel te willen verheffen. Vanaf 2019 kunnen zorgaanbieders hun declaraties indienen op basis van het individuele zorgplan dat zorgwerkers met elke cliënt moeten opstellen. Op papier oogt dat vernieuwend, en in zekere zin is het dat ook, maar in de praktijk moeten zorginstellingen nog wel met de nieuwe methode aan de slag.
De toekomst moet dus leren of de stopwatchzorg in Nederland echt tot het verleden zal gaan behoren. Tot die tijd geldt de nieuwe regel die de NZa nu heeft opgesteld hooguit als een veelbelovende innovatie die de komende maanden op de aanwezigheid van kinderziektes gaat worden getest.
