De vertegenwoordiger van de Zambiaanse Raad van Kerken is een van de duizenden deelnemers aan de conferentie Aids 2018, die volgende week in Amsterdam wordt gehouden. Prominente gast daarbij op maandag en dinsdag is de Britse prins Harry, die zich onder meer inzet voor kinderen en jongeren in Afrika die het slachtoffer worden van aids.

De Zambiaanse Raad van Kerken vertegenwoordigt 24 kerkgenootschappen in het Afrikaanse land. Deze raad is een partner van Kerk in Actie van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Mkandawire heeft binnen de Zambiaanse Raad van Kerken het onderwerp hiv/aids als aandachtsgebied.

Sinds het einde van de jaren 70 van de vorige eeuw zijn wereldwijd ongeveer 35 miljoen mensen overleden aan hiv/aids. Het aantal mensen met hiv/aids bedroeg in 2016 ruim 36 miljoen, terwijl het aantal nieuwe infecties geschat wordt op 1,8 miljoen. Oorzaken zijn niet alleen wisselende seksuele contacten; ook raken kinderen al in de baarmoeder via hun moeder besmet met het virus. Afrika ten zuiden van de Sahara is het zwaarst getroffen deel van de wereld. Daar hadden in 2016 ruim 19 miljoen mensen deze ziekte.

Schrikbarend aantal

Vrijwel de gehele bevolking van het 16 miljoen inwoners tellende Zambia is volgens officiële gegevens christen; 75 procent van hen beschouwt zich als protestant, 20 procent als rooms-katholiek. Het land staat wereldwijd echter op de tiende plaats van landen met het hoogste aantal aidspatiënten. Zambia telde in 2015 het schrikbarende aantal van 1,2 miljoen mensen die besmet zijn met hiv. Dat is bijna 10 procent van de bevolking.

Volgens Mkandawire zijn er onder de bevolking ook veel indirecte aidsslachtoffers. Zo kent Zambia ontelbaar veel aidswezen; kinderen die zelf niet besmet zijn, maar van wie de ouders zijn overleden aan aids. Ze worden soms opgevangen door hun grootouders. Als die niet meer voor hen kunnen zorgen, komen de kinderen op straat terecht. Prostitutie en diefstal door jongeren komen veel voor.

Mkandawire vertelt dat de Zambiaanse Raad van Kerken zich op diverse fronten inzet om te helpen. Op vijf plaatsen is een project gestart waarbij deze kinderen woonruimte krijgen. Zo mogelijk gaan de jongere kinderen naar school. Kerkelijke vrijwilligers houden een oogje in het zeil.

Een van de jonge leidinggevenden van het woonproject is Cathrin (18). Mkandawire: „Haar ouders stierven aan aids toen ze 15 jaar was. Ze moest toen voor haar vier jongere broertjes en zusjes zorgen en ging in de prostitutie, wat niet moeilijk was in een handelsstad. Daardoor kreeg ze twee kinderen, van wie de vaders natuurlijk onbekend waren.”

Uiteindelijk heeft de kerk zich over haar ontfermd en raakte ze met hulp van anderen uit de prostitutie. „Het meest bijzondere is dat ze van het reisgeld dat ze kreeg kippen kocht om te verkopen aan een drukke handelsweg. Dat leverde haar zo veel geld op dat ze meer kippen kon kopen. Nu heeft ze er dertig. Ze gaat trouw naar de kerk en zingt op het koor. Het blijkt dat ze een heel mooie stem heeft.”

Een ander project vormen de zogeheten cirkels van hoop: lotgenotengroepen van mensen met aids/hiv die elkaar ondersteunen, zowel emotioneel als financieel en zo „elkaar hoop geven.”

Taboe

Mkandawire noemt nog een andere taak van de Zambiaanse Raad van Kerken: voorlichting, over aids/hiv, seksualiteit en Bijbelse richtlijnen. Spreken over seksualiteit is volgens haar lastig. „Het is een van de moeilijkst bespreekbare onderwerpen in Zambia. Er rust een taboe op, ook bij kerken. Ouders zijn niet gewend om er met hun kinderen over te praten. We doen ons best om die spiraal te doorbreken.”

Zodra de Bijbel ter sprake komt, zoekt ze op haar smartphone naar een passende tekst. Ze vindt die in eerst instantie in Spreuken 5:15 („Drink water uit uw bak”), die ze zo uitlegt dat een man trouw moet zijn aan zijn eigen vrouw. Daarna noemt ze Galaten 5:22. „Daar wordt de vrucht van de Geest genoemd. Die staat haaks op egoïstisch gedrag, ook in het seksuele leven. Mannen moeten verantwoordelijkheid tonen, trouw zijn aan hun eigen vrouw en niet slapen met een andere vrouw.”