Koningspaar in bedrijvig West-Friesland
„Máxima, sterkte!” roept een vrouw vanaf de kade als de koningin voorbijvaart. Hoe zonnig en vrolijk het streekbezoek van het koningspaar aan West-Friesland donderdag ook was, het blijft –zoals werd gezegd– „een zeer verdrietige periode.”
De Noord-Hollanders waarderen het des te meer dat koning Willem-Alexander en zijn vrouw komen kennisnemen van de ontwikkelingen in hun regio. Van Hoorn naar Hoogkarspel, van Enkhuizen tot Medemblik.
En daar gebeurt veel. Na de verwijzing naar het overlijden van de zus van de koningin –in het welkomswoord van commissaris van de Koning Remkes– wordt een vol en gevarieerd programma afgewerkt.
Welkom is het koninklijk paar zeker, zo blijkt uit het enthousiaste gezwaai langs de route, het geroep vanachter de hekken, de cadeaus die vorst en vorstin krijgen toegestopt. „Meneer de koning! Meneer de koning!” roept de Hoornse jeugd, beter opgevoed dan volwassenen die luid „Máximaaa!” schreeuwen, en héél af en toe: „Willem!” En voor dat ene ‘unieke’ fotootje: „Máxima, effe kaike!”
Geroep klinkt ook vanuit geopende vensters van het Museum van de 20e eeuw op het Oostereiland. Maar dat past bij een voormalige gevangenis, vindt iemand uit het gevolg van de koning.
Op de bovenverdieping, met een groots uitzicht op de haven, is er uitleg over de toekomst van de IJsselmeerstad. Om bruisend te blijven, moet Hoorn groeien, verstedelijken, economische kansen verzilveren en zo meer. Daarbij wordt ook het VOC-verleden uitgebuit; de Gouden Eeuw. Niet „louter de loftrompet”, ook de schaduwzijden; en dat juicht de koning toe.
Jong Hoorn juicht het vooral toe dat het koningspaar weer naar buiten stapt. Gegil, geroep, gezwaai.
Met een watertaxi gaat het de havens door. De koning buigt zich over de rand en roept een jonge zeiler iets toe die een botsing met het vorstelijke vervoer nauwelijks weet te vermijden en beschaamd verder vaart.
Omstreden weg
Een bouwweg bij Hoogkarspel leidt naar de Westfrisiaweg die tussen Alkmaar en Enkhuizen wordt aangelegd. Binnen is er uitleg over de voordelen: ontsluiting van een regio waar per dag 160.000 auto’s en 10.000 fietsers voorbijkomen, en dat aantal groeit door de toenemende bedrijvigheid. Buiten is er uitleg over de nadelen: omwonenden staan op een rij om te vertellen over jarenlange onzekerheid, procedures, slapeloze nachten, haperende communicatie. Oude dorpslinten worden doorsneden, huizen moesten worden afgebroken –„ik woonde daar waar nu die tunnel is”–, het uitzicht is weg, het water vervuild, de stofwolken vaak zo groot dat de tuinders tot in hun kassen maskers moeten dragen.
Over de gewraakte weg, door de gewraakte stofwolken, begeven koninklijke bus en persbus zich richting Stede Broec voor een gesprek over een heel ander onderwerp: het alcoholgebruik van jongeren waardoor West-Friesland negatief in het nieuws kwam. Overheden kunnen wel verkoopregels stellen, maar als ouders hun kinderen op de gemiddelde leeftijd van 11,8 jaar aan het drinken laten gaan, is er nog wel iets te verbeteren. Zo was het in 2007. Inmiddels steeg die leeftijd naar 14,8; „we zitten in een cultuuromslag.” Wat helpt: „Er wordt gezegd dat West-Friezen stugge mensen zijn die niet willen praten, maar dat willen de jongeren best.” Moeder-van-zes: „Het gaat vooral om het voorbeeld dat ouders geven.”
Opperdoezer ronde
Koning en koningin luisteren vol belangstelling; stellen vraag na vraag. Ook bij Enza Zaden, het enorme complex van vader en zoon Mazereeuw bij Enkhuizen, voorbeeld van de zaadveredelingssector die in deze streek een hoge vlucht maakt. Er is uitleg in het lab, uitleg in de warme kassen.
Uitleg is er even later in de stationsrestauratie van Enkhuizen, waar tal van ondernemers rond de tafel zitten. Zoals een bloemkoolkweker en een wijngaardenier, maar ook teler Stam, die de aardappelsoort Opperdoezer ronde met de hand wil blijven oogsten, maar dat door schaalvergroting en mechanisatie bedreigd ziet.
Stam heeft een cadeau bij zich, en het staat al in de koninklijke bus voordat het koningspaar het weet. In 1960 kreeg koningin Juliana een kistje aardappelen mee toen ze op bezoek kwam. In 1984 koningin Beatrix ook. Stam zegt er trots op te zijn dat hij nu de derde generatie een kistje poters mee mag geven.
Van Enkhuizen gaat het over binnenwegen naar Medemblik, waar zeilers hun kunde tonen. Want je kunt met een surfplank op het water zeilen, maar ook er vlak boven, en dat willen de West-Friezen best even laten zien. Zoals ze hun koning en koning vandaag zoveel toonden; de veelzijdigheid van „het meest gevarieerde landbouwgebied van Nederland.”
