IND moet schijn van willekeur vermijden
Hoe vaak kruiste de stichting Gave de afgelopen jaren al de degens met de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)? Wie de archieven van diverse media raadpleegt, komt al snel tot de slotsom dat er tussen beide partijen al gedurende enkele jaren een stevig verschil van inzicht bestaat. In een nieuwsbrief die de stichting donderdag verstuurde, toonde zij opnieuw haar ongenoegen. Het einde van het schisma lijkt daarmee nog niet in zicht. Wat is hier aan de hand?
Een verwijt dat al bij herhaling door Gave is geuit luidt dat de IND nogal willekeurig omgaat met asielverzoeken van vluchtelingen die aangeven in Nederland christen te zijn geworden. Die beschuldiging van onzorgvuldigheid is niet mals, maar de onderbouwing van die aantijging heeft sinds vorige week duidelijk aan gewicht gewonnen. Evenals enkele van zijn voorgangers liet ook staatssecretaris Harbers van Asielzaken woensdag, ondanks vragen van SGP en CU, namelijk in het midden hoe de IND precies waarborgt dat de bekeringsverhalen van deze asielzoekers consistent en door deskundige ambtenaren worden getoetst. Die ontwijkende houding roept terecht vragen op.
De geloofwaardigheid van een bekeringsrelaas kan door externe deskundigen worden getoetst. De gemachtigde van de asielzoeker kan vervolgens het deskundigenrapport bij de processtukken voegen. Eind juli 2016 bepaalde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens echter dat de IND deze rapporten mag weerspreken en bekritiseren, zonder contra-expertise. Dat maakt het gewicht van de inschatting van de dienst groot, zij het niet grenzeloos. De Vreemdelingenwet eist namelijk wel dat de beoordeling van een asielverzoek transparant, consistent en objectiveerbaar moet zijn. Dat raakt de kern van de grieven van Gave: ook de manier waarop de IND bekeringsverhalen beoordeelt, moet van buitenaf controleerbaar zijn.
Toch treft de stichting nog te veel voorbeelden aan waarbij IND-ambtenaren zo hun eigen maatstaven aanleggen. Zegt de vluchteling te zijn ingewonnen voor het christendom nadat hij hoorde over het liefhebben van God en de naaste? Die verklaring rammelt, vinden sommigen, want leerstellingen over liefde zijn er ook in de islam. Geeft iemand zich uit voor christen, maar weet hij niet wat Witte Donderdag inhoudt? Dan valt hij in de ogen van anderen door de mand.
Gealarmeerd door die bevindingen probeert Gave, met steun vanuit de politiek, al jaren scherp te krijgen met welke checklist de IND werkt. Dat is merkwaardig. Het is waar, ambtenaren trainen in het consistent toetsen van bekeringsverhalen is een lastige klus. Niet ter discussie staat verder dat de IND probeert integer te werken, met inachtneming van de wet. De IND moet de schijn van willekeur echter willen vermijden. Welke maatstaven de dienst hanteert, hoort kenbaar te zijn. Alleen daarom moet Harbers zijn vorige week gedane toezegging om het IND-beoordelingskader openbaar te maken snel gestand doen. Belofte maakt schuld.
