Pontificaal staat in het atrium van het LVNL-kantoorpand op Schiphol een nagebouwde verkeerstoren met de nieuwe indeling. Een reusachtig bouwwerk, op ware grootte. Vijftien werkplekken, een verhoogd eiland in het midden en bomvol beeldschermen. Iedere luchtverkeersleider kan straks naar zes beeldbuizen tegelijk turen.

De grootschalige verbouwing van de verkeerstoren duurt bijna een jaar. Mei 2019 moeten de werkzaamheden zijn afgerond. „Het luchtvaartverkeer gaat tijdens de operatie gewoon door”, meldde Van Dorst woensdag tijdens een presentatie op Schiphol van zijn Verkeerstoren 2.0.

Bouwvakkers en technici moeten de klus ’s nachts klaren. Dan is het –bijna– stil op de luchthaven. De verkeersleiders wijken tijdens de verbouwing uit naar de noodtoren, op een steenworp afstand. „Om halfzes ’s ochtends moet alles in de toren weer zijn opgeruimd zodat de verkeersleiders er weer aan het werk kunnen”, vertelt LVNL-projectleider Roel van der Zaag.

Vernieuwingskuurtje

De verkeerstoren, geopend in juni 1991 door toenmalig koningin Beatrix, kan best een vernieuwingskuurtje gebruiken. Het vliegverkeer op Schiphol is sindsdien verdubbeld van 250.000 naar 500.000 vluchten per jaar.

Luchtverkeersleiding breidt het aantal werkplekken uit van negen nu naar vijftien straks. Elke plaats krijgt een compleet nieuwe console: een met allerlei technische snufjes uitgerust werkstation. „De ombouw per console kost een week tijd”, zegt Van der Zaag. De luchtverkeersleiders werken nu nog in één ring, straks in twee.

Veiligheid

De luchtverkeersleiding grijpt de verbouwing aan om de veiligheid in de afhandeling van vliegtuigen te verbeteren. Verkeersleiders printen nu nog de gegevens van elk vertrekkend of binnenkomend toestel uit en plakken die op een metalen liniaal. Blauw voor vertrek, geel voor aankomst.

Deze ”papieren strippen” maken plaats voor Electronic Flight Strips (EFS) op het scherm. De verkeersleiders hoeven de papieren strips voortaan niet meer aan elkaar door te geven, maar ‘swipen’ vliegtuigen die van begeleider wisselen voortaan naar hun collega’s. De digitale strips kennen ook meer kleurtjes. Oranje voor gevaarlijke omstandigheden, rood voor noodsituaties.

De veiligheid neemt door de verbouwing toe, benadrukt Van Dorst. „In de verkeerstoren ontstaat meer rust, waardoor de verkeerleiders zich beter kunnen concentreren op hun werk.” Ook het gekletter van de metalen linialen valt straks weg.

Heel af en toe doet zich een incident op Schiphol voor. Van Dorst kan –ook na de vernieuwingskuur– calamiteiten niet uitsluiten. „Een wereld zonder incidenten bestaat niet. Het systeem kent wel nieuwe mogelijkheden om potentiële ongelukken te voorkomen.”

Luchtverkeersleiding Nederland zegt met de verbouwing klaar te zijn voor de toekomst. Ook voor de –omstreden– groei van Schiphol naar meer dan 500.000 vluchten? Van Dorst formuleert behoedzaam. Diplomatiek ook. „Wij zijn klaar voor elke politieke keus die wordt gemaakt.”

LVNL heeft de toren met de nieuwe opstelling op ware grootte nagebouwd om techneuten te kunnen laten oefenen voor de verbouwing. Het enorme gevaarte kost 350.000 euro. Aan de verbouwing van de verkeerstoren hangt een prijskaartje van een slordige 12 miljoen euro, zegt financieel directeur Marlou Banning. De Europese Unie draagt daar 3 miljoen euro aan bij; LVNL betaalt 9 miljoen uit eigen zak.

Van Dorst is klaar voor de grote verbouwing. „De uitdaging is om passagiers niks te laten merken van de operatie.” Het moet kunnen. Denkt hij.