Auto’s kunnen de hoogwerker op de smalle asfaltweg bij Hoevelaken maar ternauwernood passeren. Uit het wankele bakje klinkt geraas. Hoog in de boom zuigt een man in beschermend pak met een grote slang rijen rupsen weg.

„Opzuigen is de enige manier waarop de beesten nu nog aan te pakken zijn”, zegt Patrick Huijsman van Flier Boomverzorging als hij weer op de grond staat. Samen met compagnon Harco Brands gaat hij de harige beestjes te lijf. De een in de hoogwerker, de ander op de grond om het verkeer te regelen. Huijsman neemt geen halve maatregelen, maar hult zich voor zijn klus van top tot teen in een blauw, glimmend pak. De lucht die hij inademt, wordt bovendien gezuiverd dankzij een speciaal masker. Deze voorzorgsmaatregelen zijn niet voor niets. Zelfs dan is het vangen van de rupsen niet zonder risico: „Ik krijg van de haartjes een allergische reactie met bultjes en jeuk. Er is geen behandeling voor, maar hooikoortspillen helpen wel wat.” Hoewel de klachten elk jaar heftiger worden, is dat voor Huijsman geen reden om zijn klus op te geven. Daarvoor vindt hij het werk „te leuk om te doen.”

Eikenprocessierupsen zijn sinds 2010 actief in Nederland. Met name de zuidelijke en oostelijke provincies worden erdoor getroffen. Elke rups heeft 700.000 zogenaamde brandharen, die kunnen leiden tot prikkende ogen, benauwdheid en jeukende huiduitslag. Ook voor huisdieren is de rups gevaarlijk. Volgens Brands zijn er negen honden doodgegaan doordat ze aan een besmette boom snuffelden. De rupsenkolonies bevinden zich vaak aan de onderkant van de stam.

Dit jaar is de overlast van de eikenprocessierups groter dan normaal. Dat heeft volgens wetenschappers te maken met de relatief zachte winter en de warme lente die daar al snel op volgde. Komen de rupsen doorgaans pas in juli tevoorschijn, nu werden ze half mei al gesignaleerd. De klimaatverandering zorgt er bovendien voor dat er steeds meer rupsen komen. Ze gedijen het best bij hoge temperaturen.

Huijsman en collega Brands zitten deze dagen niet om werk verlegen. Ze hebben pas de helft van de door de gemeente gemarkeerde bomen afgewerkt en zijn al sinds halverwege mei bezig. „Bijna iedere boom langs deze weg is besmet”, illustreert Brands de nijpende situatie.

Wie denkt dat met het opzuigen van de rupsen alle problemen zijn opgelost, heeft het mis. De brandhaartjes verspreiden zich door de lucht en kunnen vanzelfsprekend niet allemaal worden verwijderd. Deze haren kunnen zeven jaar actief blijven en al die tijd voor problemen zorgen. Bovendien komt er volgend jaar weer een nieuwe lading aan rupsen. Brands: „We moeten dit klusje straks dus weer uitvoeren. Het is nu zulk goed weer voor de rupsen dat er misschien zelfs een tweede verdelgingsronde moet komen.”

Huijsman en Brands draaien er hun hand niet voor om. In zijn pak met kap en gezichtsbedekking zuigt Huijsman de rupsenkolonies minutieus van de boomstammen. Ze belanden in een dichte bak en worden daarna verbrand. „Diervriendelijker kan het op dit moment niet”, verontschuldigt Brands zich.

En wat nu als iemand in zijn achtertuin de gewraakte beestjes ontdekt? „Meteen ons bellen”, lachen beide mannen. „Gemeenten pakken namelijk alleen de door hen geselecteerde bomen aan en doen niets aan bomen die op particulier gebied staan.” Een vrouw die passeert op de fiets blijft geïntrigeerd staan. Ze heeft wel oren naar de diensten van Flier. Als de mannen deze middag tijd overhebben, zullen ze haar eikenbomen nog aanpakken.

Even later zwelt het geluid weer aan. Op naar de rest van de gemarkeerde bomen.

Prikkende ogen door brandhaartjes

Albert Bloemert is het zat, de boom vol processierupsen die bij het weiland met zijn schapen in Staphorst staat. Hij wil dat de rupsenkolonie verwijderd wordt, en snel.

Sinds een jaar of zes zitten de rupsen in de boom. Bloemert merkte voor het eerst dat er iets mis was toen hij na bezoek aan zijn schapen last kreeg van benauwdheid, jeuk en prikkende ogen. „Ik heb sarcoïdose, een auto-immuunziekte waarbij er op willekeurige plaatsen in het lichaam ontstekingen ontstaan. Eerst dacht ik dat de klachten met deze aandoening verband hielden.” Toch klopte er iets niet. De klachten verergerden in een specifieke periode van het jaar en keerden bovendien jaarlijks terug.

Hoewel artsen het niet bevestigden, is het voor Bloemert zo klaar als een klontje dat zijn klachten door de processierups zijn veroorzaakt. De gemeente Staphorst waarschuwt op haar website voor de gevolgen van de haartjes en verwijdert nesten langs verharde wegen. De bewuste boom staat echter aan een zandweg. Als Bloemert de boom wil vermijden, kan hij ook zijn schapen niet meer verzorgen.

Daarom stuurde hij tien dagen geleden een mail naar de gemeente met het verzoek de boom schoon te zuigen. Enkele dagen geleden beloofde de gemeente het nest alsnog aan te pakken. Nu is het wachten op de stofzuiger die een einde maakt aan het lastige nest.