Het misbruik door leidinggevenden in onder meer kerken ligt als een zware schaduw over het grootste protestantse kerkverband in de Verenigde Staten.

Albert Mohler, de landelijk bekende rector van het baptistenseminarie in Louisville, had nooit verwacht dat de kwestie van het seksueel misbruik zijn kerkverband zo nadrukkelijk zou raken. „We dachten dat dit vooral een probleem was van de Rooms-Katholieke kerk. De on-Bijbelse eis aan priesters om celibatair te leven en het georganiseerde stilzwijgen over schandalen maakten dat daar jarenlang het onrecht kon bestaan”, zei hij vorige week in een interview met de lokale omroep van Dallas. „Ik heb me daarin vergist.”

De achterliggende maanden zijn verschillende evangelicale voorgangers afgetreden nadat ze werden beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag of van een doofpotaanpak. De kwestie rond de prominente kerkleider Paige Patterson, die vorige maand na beschuldigingen van misbruik het veld moest ruimen, is daarbij een katalysator. Mohler noemt het huidige rumoer nog maar het begin van een moeilijke tijd die zijn kerkverband gaat doormaken. „We hebben de Bijbelse beginselen verlaten en worden nu met harde hand teruggebracht.”

Conservatieve visie

De meer progressieve theologen onder de Zuidelijke Baptisten zien de kwestie-Patterson als het gevolg van de visie die de conservatieve meerderheid heeft op de verhouding tussen man en vrouw. Sinds 2000 ligt in een verklaring vast dat man en vrouw elkaar aanvullen. Als voorbeeld wordt genoemd dat de man de leiding heeft in gezin en kerk. Volgens de meer liberale baptisten binnen het kerkverband is die visie er de oorzaak van dat kerkelijke leiders vrouwen die last hebben van seksueel ontoelaatbaar gedrag in de kou laten staan.

Albert Mohler ontkent dat. „De Bijbel is inderdaad helder over de onderscheiden positie van man en vrouw. Maar de Bijbel is even helder over de zorg en bescherming die aan misbruikte vrouwen moeten worden geboden.”

Hij pleit ervoor klachten over misbruik nooit zelf te gaan onderzoeken. „Laat dit gedaan worden door derden die echt onafhankelijk zijn van elke betrokkene. Alleen zo’n onafhankelijk onderzoek kan vertrouwen wekken.”

Barry Hankins, hoogleraar kerkgeschiedenis aan Baylor University in Waco en kenner van het baptisme, meent dat de visie van conservatieve baptisten wel degelijk een factor is in de kwestie-Patterson. „Daardoor peilen zij vaak niet wat de soms onbeholpen opmerkingen van oudere kerkleiders tegenover misbruikte vrouwen met hen doen. Het is niet zo dat deze leiders bewust uit zijn op een doofpotcultuur. Zeker niet. Evenmin willen ze de ernst van de misdragingen bagatelliseren. Maar ze weten niet de goede toon te treffen en alleen al daardoor gaat het fout.”

Bovendien zijn deze voorgangers volgens Hankins vaak mannen die voor zichzelf hoogstaande normen hanteren. „Het zijn echt heren, in de ouderwetse zin van het woord, die vrouwen met respect behandelen. Zij kunnen zich gewoon niet voorstellen wat er mis kan gaan in de omgang tussen man en vrouw. Het is net als bij een discussie tussen een indiaan en een Eskimo. Er worden wel woorden gesproken, maar ze verstaan elkaar totaal niet.”

Hankins noemt nog een reden waarom de MeToo-beweging ook de kerk raakt. „Het zit momenteel in de lucht. Er zijn kwesties geweest in de filmindustrie, in de medische wereld, in de politiek. Waarom zou het dan de kerk voorbijgaan? De Bijbel leert ons dat we allemaal zondaren zijn. De kerk is geen zondeloze organisatie.” Tegelijk wijst hij erop dat elke hype een tijdelijk karakter draagt. „Dus na alle drukte keren we straks weer terug tot aanvaardbaarder proporties.”

Spanning

Daarnaast speelt volgens Hankins mee dat de conservatieve visie op de man-vrouwverhouding onder druk staat en de moderniteit doordringt, ook in de kerken. „Jonge vrouwen volgen hoge opleidingen. Je vindt hen ook op orthodox-christelijke seminaries en universiteiten. Daar werken ze op gelijke voet samen met mannen. Maar zodra deze intelligente vrouwen hun gezin of de kerk binnenstappen, moeten ze een toontje lager zingen of beter: vooral zwijgen. Daar hebben ze een ondergeschikte positie. Ik zeg niet dat dit verkeerd is. De Bijbel wijst in die richting. Maar dat geeft wel spanning. Vrouwen worden mede door hun opleiding mondiger. Zo mogen zij bijvoorbeeld bij een studie theologie wel leren preken, maar zodra ze zijn afgestudeerd, moeten ze hun mond houden. Dat wordt lastig en dan krijg je moeilijkheden.”

Hoe dit op te lossen? Hankins: „De dames zullen van zich laten horen op de conventie in Dallas. Maar dat zal niet leiden tot aanpassing van de visie op de verhouding tussen man en vrouw. Dat is ook lastig. Want de conservatieve visie heeft goede Bijbelse papieren.”