Nederland is zes maanden voorzitter van de Europese Unie. Een uitgelezen kans om ons land bekender en beminder te maken in de overige 24 EU-landen en in de kandidaat-landen.

„Het kabinet loopt niet weg voor de traditionele handelsmerken als klompen en tulpen, maar heeft toch gezocht naar een moderner imago”, zegt de woordvoerder van staatssecretaris Nicolaï van Europese Zaken. Die moderne uitstraling zit al in het Nederlands EU-logo, waarin de hoofdletters N en L verticaal naast een U staan en zo samen -in de kleuren rood, wit, blauw en oranje- EU vormen.

Onderdeel van de Holland-promotie tijdens een voorzitterschap zijn ook de relatiegeschenken voor de regeringsleiders tijdens de EU-toppen en presentjes voor de duizenden ambtenaren en journalisten die EU-bijeenkomsten verslaan. De cadeaus mogen niet oubollig zijn, niet te duur en moeten bovendien uitstijgen boven het niveau van „leuk, maar totaal nutteloos.”

De goede toon vinden is nog een hele klus, zegt bijzonder hoogleraar bedrijfsethiek M. Kaptein van de Erasmus Universiteit. „Een Rolex-horloge gaat duidelijk te ver. Maar ook de fiets die de regeringsleiders tijdens de vorige Nederlandse EU-top in 1997 kregen, was al op het randje.”

Ook een heupflacon gedistilleerd voor journalisten wijst Kaptein af. Nederland gaf journalisten tijdens de top in 1997 in Amsterdam onder meer een flesje jenever. De Ieren gaven het afgelopen halfjaar kleine flesjes whisky weg. Kaptein, vorig jaar samen met premier Balkenende nog coauteur van een boek over de rol die bedrijven kunnen spelen bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, noemt een fles sterke drank „een hellend vlak.”

Buitenlandse Zaken doet vooralsnog heel geheimzinnig over de relatiegeschenken voor het komende halfjaar. Veel meer dan toegeven dat journalisten op enig moment een „westerstormbestendige paraplu met verrassing” kunnen verwachten, wil het departement niet. De paraplu krijgt ook de goedkeuring van de hoogleraar. Kaptein: „Als ethicus kan ik niet tegen een paraplu zijn, mits die niet belegd is met diamanten.”

Zeven jaar geleden, bij de laatste Nederlandse EU-top in Amsterdam, koos het kabinet voor een wielkoffertje als cadeau aan de journalisten, met daarin onder meer een heupfles jenever en drie kleine metalen glaasjes met de andreaskruisen van de stad Amsterdam er op, schoenpoets en een pennenset.

De overlevering wil dat de Britse premier Blair de Amsterdamse verwenning voor het journalistencorps zo overdreven vond dat hij voor zijn volgende voorzitterschap besloot de pers elke kleinigheid te onthouden. Blair zelf, vertelt Kaptein, werd overigens ooit in de verlegenheid gebracht toen hij bij een bezoek aan Saudi-Arabië renpaarden cadeau kreeg. Volgens de strenge Britse gedragscodes mocht Blair de gift niet teruggeven of weggeven aan een manege. Hij moest de kostbare paarden op eigen kosten verzorgen.

Misschien dat het kabinet voor een duurzaam cadeau een voorbeeld kan nemen aan het Ierse voorzitterschap, dat afgelopen donderdag het stokje overdroeg aan Nederland. De Ieren gaven op de EU-top onlangs de regeringsleiders een speciale gebonden editie van de klassieker Ulysses van James Joyce. Wellicht dat Balkenende en Bot hun collega’s een plezier kunnen doen met een Nederlandse klassieker.