De dreigende handelsoorlog tussen de VS en de Europese Unie over staal en aluminium zorgde echter al voor een extra gespreksonderwerp. Het opzeggen van het nucleaire akkoord door de Amerikaanse president Donald Trump kost de EU-regeringsleiders nog meer hoofdbrekens.

De mislukte diplomatieke missies van de Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Angela Merkel naar Washington om de Amerikanen op andere gedachten te brengen, strooien nog eens extra zout in de wonden.

De EU doet in ieder geval verwoede pogingen om het akkoord, dat de nucleaire ambities van Iran moet afremmen in ruil voor minder sancties, toch nog te redden. „Er moeten snel praktische oplossingen worden gevonden”, benadrukte de buitenlandchef van de EU, Federica Mogherini, eerder deze week.

Het bieden van bescherming aan het bedrijfsleven tegen Amerikaanse sancties vormt zo’n oplossing. Tevens kan de EU werk maken van haar voornemen om minder afhankelijk te worden van Russische gasleveranties, door meer olie en gas van Iran te importeren. Daarbij is het ook een mogelijkheid om de olie- en gasimport te betalen in euro’s in plaats van dollars.

Wat Esther de Lange, Europarlementariër namens het CDA, betreft kan er altijd worden gekeken naar het verbeteren van het akkoord maar niet ten koste van de bestaande afspraken. „We moeten zeer alert zijn op eventuele Amerikaanse sancties die ons bedrijfsleven in de VS in grote problemen kunnen brengen.” De Lange wijst er verder op dat een escalatie grote gevolgen kan hebben voor de veiligheid en de economie in de EU-zone. „In gesprek blijven en escalatie voorkomen moet dus de lijn van de EU blijven.”

Europarlementariër Peter van Dalen (SGP/CU) is van mening dat er aan de huidige deal moet worden vastgehouden en dat moet worden bekeken hoe het akkoord kan worden verbeterd. „Alles moet op alles worden gezet om dit akkoord te verbeteren.”

Hij noemt daarbij twee punten die van essentieel belang zijn. „Meer ruimte voor IAEA-inspecteurs bij hun controlewerkzaamheden, én het ballistische raketprogramma moet in het akkoord worden ondergebracht.” Van Dalen hamert vooral op de noodzaak van het onderbrengen van het ballistische raketprogramma in een eventueel nieuw akkoord. „Dat zijn dé dragers van nucleair materiaal.”

Het nucleaire akkoord hield onder meer in dat Iran geen splijtstof zoals uranium en plutonium meer zou produceren, stoffen waarmee nucleaire wapens gemaakt kunnen worden. In ruil voor die toezegging hebben op 14 juli 2015 de VS en Europa de economische sancties tegen Iran opgeschort. Een ander gevolg daarvan was dat het land weer over miljarden bevroren tegoeden kon beschikken. De rol van Iran in de regio en het ballistische raketprogramma vielen buiten het akkoord, waarmee de overeenkomst een controversieel karakter kreeg.

De dreigende handelsoorlog met de VS en het opzeggen van het nucleaire akkoord door de VS zijn een signaal dat het Amerika van Donald Trump minder belang hecht aan goede trans-Atlantische verhoudingen. Dit gegeven zorgt inmiddels voor groeiend realiteitsbesef bij de Europese partners om zelf een duidelijker positie in te nemen. Een groeiende kans op gewapend conflict in het Midden-Oosten en migratiestromen die daarmee op gang komen, geven daartoe aanleiding.