„Bid voor ons”, zegt een 26-jarige Somalische jongeman dinsdag in Musselkanaal. Hij vertelde zojuist dat het onzeker is of hij nog lang in Nederland kan blijven. Samen met een landgenoot heeft hij net boodschappen gedaan. Met volle tassen sjouwt het duo naar het asielzoekerscentrum. Buitenlanders die boodschappentassen meezeulen: voor de inwoners van Musselkanaal zijn het al zo’n 25 jaar vertrouwde beelden. Maar die tijd lijkt voorbij.

Een paar weken geleden kondigde het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) aan dat het azc in het lintdorp dicht gaat. Dat besluit zit veel inwoners dwars. Met het vertrek van de asielzoekers verdwijnen nogal wat arbeidsplaatsen. In een brandbrief aan de Tweede Kamer protesteerden maandag onder meer scholen, zorgcentra en de ondernemersvereniging Musselkanaal tegen sluiting van het azc.

Andere baan

Op het schoolplein van openbare basisschool Wereldwijs trappen donkere kinderen een balletje. Op de ruiten van de deuren hangen kleurige plakkertjes met daarop ”welkom.” In vele talen. De laatste dagen voor de school, waarop zo’n 120 asielzoekerskinderen zitten, lijken geteld vanwege de sluiting van het azc. Ongeveer 13 leerkrachten moeten op zoek naar een andere baan.

„We zijn aangeslagen”, typeert waarnemend schooldirecteur Marion van der Veen op haar werkkamer de beroerde stemming onder de docenten. „Musselkanaal ligt al in een krimpregio, hier in Noord-Oost-Groningen. Sluiting van het azc betekent een dubbele krimp.”

De school leert asielzoekerskinderen de Nederlandse taal. Kwamen de scholieren net binnen, dan was er vaak geen land met ze te bezeilen. „Oorlogsgeweld, bommen, vluchtsituaties, heel veel trauma’s”, somt Van der Veen een zorgwekkend rijtje op. „Als stuiterballen” gedroegen de leerlingen zich. En als ze na een paar maanden tot bedaren kwamen, was Van der Veen blij. „We konden de kinderen een veilige haven bieden”, zegt schoolcoördinator Jeanetta Hanouwer. „Als ik ze op het schoolplein tegenkom, krijg ik een knuffel.”

Een vel papier aan de wand staat vol steekwoorden: ideeën voor de afscheidsdag. Luchtkussen. Ballonnenkunstenaar. Grabbelton. Het moet een mooi feestje voor de kinderen worden.

Verschrikkelijk

Duidelijk in mineur zijn ze ook bij het christelijke woonzorgcentrum Beukenhof over de voorgenomen sluiting van het azc. „Ik vind het verschrikkelijk”, zegt leidinggevende Niske Wubs. De afgelopen jaren kwamen er vrijwel dagelijks asielzoekers over de vloer. Ze deden vrijwilligerswerk. In de tuin helpen. Fietsen met senioren. Bijspringen in de keuken. „Ze leren hier de taal.”

„Het mes sneed naar twee kanten”, zegt haar collega Monique Stik. Ouderen kikkerden op van de hulp van asielzoekers. „Een van onze bewoners kon hier moeilijk aarden. Aan reguliere activiteiten zoals een bingo deed hij niet mee. Maar hij had wel plezier in gesprekken met asielzoekers over verre landen. Want het was ooit zijn droom de hele wereld rond te reizen.”

Wubs: „Onze bewoners kregen door hun contacten met asielzoekers meer eigenwaarde. Ze leerden vreemdelingen Nederlandse woorden. Dan wezen ze op een bloem in het gras. „Zeg eens: Madeliefje.””

Beste Frans

Voor de pastorie van ds. A. B. Wolters, predikant van de protestantse gemeente De Ontmoeting, lopen met de regelmaat van de klok asielzoekers langs. „Ik kan me niet herinneren dat ik ooit gedoe gehad heb met deze mensen”, zegt hij in zijn studeerkamer.

Ds. Wolters, die sinds 12 jaar in Musselkanaal staat, had door de jaren heen allerlei contacten met christelijke asielzoekers. Bijvoorbeeld in kerkdiensten of tijdens catechisaties. Hoogtepunt was het dopen van een kindje van een Congolees echtpaar. Lastig blijft de communicatie. „Toen ik in mijn beste Frans het doopformulier las, had ik het idee dat de ouders me nauwelijks begrepen.”

Getroffen is de dominee door geloofsgetuigenissen van tot het christendom bekeerde vluchtelingen. „Als ik vraag wat het christeljke geloof voor hen betekent, is het eerste woord dat ze noemen vaak: hoop. Jezus geeft hen hoop. Ze houden zich aan Hem vast en ervaren vrede in Hem. Ze voelen zich verlost van de duisternis van de islam. Ik geniet van dat soort verhalen.”

Agressie

Niet iedereen in Musselkanaal is even rouwig over de geplande sluiting van het asielzoekerscentrum. „Ik ben blij dat ik niet in het azc heb hoeven werken. Personeel wordt daar wel eens geconfronteerd met agressie”, zegt een 23-jarige jongedame, werkzaam in de zorg. En het zint haar niet dat buitenlandse mannen opzichtig geïnteresseerd in haar zijn, als ze voorbijfietst. „Dat ik niet zo positief ben over het azc heeft denk ik ook te maken met het gezin waar ik uit kom. Mijn ouders stemden PVV.”

„Ik heb geen last van asielzoekers en ik heb er geen gemak van.” Dat soort uitspraken valt op straat in Musselkanaal. Mensen willen soms met hun naam in de krant. Er heerst ook zorg over de radicale islam. Het is toch verwerpelijk dat christenen in een azc niet vrijuit kunnen spreken over hun geloof, zo klinkt het in Musselkanaal.

Lammetjes

„Geen voordeel, geen nadeel”, verwoordt een antiekverkoper zijn gevoelens over de asielzoekers in het dorp. Vlak voor zijn winkel aan het kanaal lopen dag in dat uit asielzoekers voorbij. Op de stoep heeft de man lammetjes van een soort kunststof uitgestald. „Asielzoekerskinderen vinden het leuk om die beestjes te aaien. Pas viel zo’n lammetje om. Toen brak een pootje af. Die kosten kan ik dan niet op die mensen verhalen.”

Voor een 56-jarige docent in het middelbaar onderwijs valt de balans positief uit. „In de media lees je nogal eens verhalen over allerlei problemen met asielzoekers. Ik ervaar die problemen hier niet. Van mij mogen die mensen hier blijven. Ze brengen leven in de brouwerij.”

Hij gaf les aan buitenlandse leerlingen. „Vaak zijn ze leergierig. Ze willen het beste uit zichzelf halen en willen een plek in de samenleving verwerven.”

Ook de 75-jarige Gerhard-Jan ten Brink is de vreemdelingen in het dorp gunstig gezind. De inwoner van Musselkanaal, aangesloten bij een baptistengemeente, bezorgde in het verleden huisraad bij armlastige asielzoekers. „Spullen die over waren van een rommelmarkt konden ze gratis krijgen. Geen probleem.”