Na de opkomst van duurzame kleding en duurzaam eten, kiezen consumenten ook steeds bewuster voor duurzame meubels. Wie wil kan bijna de hele woning inrichten met kartonnen meubels. Een stoel van afgedankt karton kan bovendien altijd nog een tweede (of derde) leven krijgen als oudpapierdoos.

Wisselend succes

Al in 2014 introduceerden productontwerpers The Cardboard Standing Desk, een stabureau dat helemaal van karton was gemaakt. Rond dezelfde tijd deed ook de meubelserie Sitgreen van de Amerikaan Jon Irons haar intrede. Deze serie bestond onder meer uit een laptopstandaard, krukje, stoel en bank. Een jaar eerder kwam Irons’ landgenoot Robert Magno al met recyclebare kommen van karton.

De verschillende productintroducties hadden wisselend succes: duurzaamheid was –en is– nog steeds niet helemaal vanzelfsprekend en dat konden de makers merken. Het bedrijf chairigami, dat het kartonnen stabureau aan de man bracht, haalde via crowdfunding ruim 50.000 dollar (bijna 41.000 euro) op – genoeg om de meubels daadwerkelijk te produceren. Magno haalde voor zijn kommen maar net 600 dollar op. Dat was te weinig om zijn droom te verwezenlijken. En het ”Sitgreen”-project wist ruim 15.000 dollar van investeerders aan te trekken. Dat was niet het beoogde resultaat, maar genoeg voor Irons om in elk geval zijn klanten van kartonnen meubels voorzien.

Dieper motief

Wie een blik werpt op de verschillende kartonnen meubels die sindsdien op de markt zijn gebracht, ziet dat de situatie nauwelijks is veranderd. Nog altijd slagen de bedenkers van stoelen en banken van veredeld papier er maar moeilijk in om financiers aan te trekken. Dat betekent echter niet dat er geen markt is voor de meubels: soms slagen de mensen achter een mislukte financieringscampagne er toch in om een succesvol bedrijfje te starten.

Ze lijken bovendien vaker te worden gedreven door een dieper motief dan puur winstbejag: veel kartonnen meubels ontsproten aan het brein van artistieke productontwerpers die graag de wereld een beetje beter willen maken. „We willen graag een beter milieu”, vertelt Sheng Jiang Tang uit Maleisië. Tang ontwikkelde ”Rebox”, een innovatieve productserie met stoelen, krukjes, een eettafel en zelfs een heus bureau. Een soortgelijke motivatie dreef ook de makers achter de ”Kahawa”. Deze buitentafel werd gemaakt om „karton te recyclen in meubels waar mensen hun leven lang van kunnen genieten.” Alle goede bedoelingen ten spijt liepen beide projecten uit op een mislukking. Dat lag misschien niet zo aan het product, maar de productpresentatie zal zeker een rol hebben gespeeld.

Vooralsnog lijken kartonnen meubels vooral een liefhebberij van idealisten: wereldburgers die streven naar een betere wereld waarin alledaagse voorwerpen worden gerecycled of zelfs ge-upcycled. Dat veel projecten niet aanslaan, komt vaak vooral doordat de gemiddelde consument er de meerwaarde niet van ziet. Daarnaast speelt ook commercieel gevoel een rol: de meubels die wel succesvol zijn, onderscheiden zich door hun gelikte presentatie. Commercie en duurzaamheid blijken goed samen kunnen te gaan.

Aantrekkingskracht

Wat dat betreft doet het Romeinse bedrijf TUOO baby design betere zaken. De Italianen introduceerden een kinderstoel annex zitverhoger die in mei op de markt moet verschijnen. Dat hún project wel aansloeg, heeft ongetwijfeld te maken met het ontwerp van de kartonnen kinderstoel. Veel van de meubels die tot nu toe werden geïntroduceerd, zijn van bruin karton en lijken zo uit de papiercontainer te zijn weggelopen. De Rialzoo-kinderstoel van TUOO is daarentegen verkrijgbaar in trendy kleuren. Dat heeft een grotere aantrekkingskracht dan de veredelde verpakkingsdozen.
Ook de kartonkeramiek van de Britse Ray Brown slaan aan. Brown ontwikkelde een creatief proces dat hij ”Lost Cardboard Technique” noemde. „Bij deze techniek worden hulzen van karton gebruikt om keramische kopjes te maken”, legt Brown uit op zijn website. „Ik maak dus betekenisvolle en herbruikbare producten van banale wegwerpmaterialen – een inspirerende stellingname tegen de onhoudbare verspillingscultuur waarin we leven.” Die boude uitspraken legden hem geen windeieren: vorig jaar haalde hij genoeg geld op om met de productie van zijn kartonnen/keramische koffiekopjes te starten.
Licht en sterk
Hoe ongebruikelijk kartonnen meubels ook zijn, toch blijken ze veel voordelen te hebben. De meubels zijn niet alleen duurzaam, maar vaak ook heel sterk. Dat heeft natuurlijk te maken met het materiaal: golfkarton is zelfs in de meeste binnendeuren van nieuwbouwhuizen te vinden. Door veel platen van golfkarton naast elkaar te plaatsen, ontstaat vanzelf een product dat een normale volwassen persoon kan dragen. Een bijkomend voordeel is dat de meubels vrij licht zijn: het kartonnen bureau van chairigami weegt nog geen 10 kilo maar kan volgens de maker met gemak 150 kilo dragen. Kom daar maar eens om bij een houten tafel.
Tegelijkertijd zet je de houten meubels in een mum van tijd in elkaar. Veel bouwpakketten worden zo geleverd dat je ze sneller in elkaar zet dan de gemiddelde zelfbouwkast.
Ook handig is dat veel meubels van karton eenvoudig kunnen worden bewerkt. Wil je een gat voor een snoer in je tafelblad? Met een mesje is het zo gepiept. En heb je liever een witte dan een bruine stoel? Een likje verf doet wonderen.
Materiaalmoeheid
Nadelen zijn er ook. De stoelen en tafels blijken nogal kwetsbaar, vooral als ze een bewerkte toplaag hebben. Bovendien lijdt karton aan materiaalmoeheid. Het kartonnen stabureau van chairigami heeft een maximale gebruiksduur van drie jaar, terwijl een beetje bureau toch zeker het vijfvoudige moet kunnen halen. Wie dus een duurzaam interieur wil, moet minimaal het dubbele aantal meubels aanschaffen om even vooruit te kunnen. En dat is net wat minder duurzaam.
Karton is bovendien een natuurlijke vijand van water en vet. Even kliederen of morsen is er dus niet bij, want daardoor verzwakt het meubelstuk zienderogen. De kommen van Robert Magno lijken een geniaal idee, maar kunnen na een avondje borrelen worden weggegooid. Dat is bij keramiek wel anders.
Veiligheid
Rest de vraag of kartonnen meubels wel veilig zijn. Die vraag dringt zich vooral op bij de Rialzoo-babystoel, maar makers Luca Paolo Vasa en Francesco di Luzio zijn stellig: „Als je een product voor baby’s maakt, moet je je aan strenge veiligheidsregels houden. Onze stoel is dan ook getest door TÜV Italië, een onafhankelijk certificeringsbedrijf.” Dat betekent overigens niet dat de stoelverhoger overal kan worden gebruikt: de vraag of de stoel geschikt is voor in de auto beantwoorden ze met een hartgrondig „nee.”

Kartonnen accessoires
Consumenten die hun woninginrichting graag over een duurzame boeg gooien, hebben anno 2018 genoeg om uit te kiezen. Naast de genoemde bureaus en (kinder)stoelen zijn er zelfs een boxspring met nachtkastjes en speciale kindermeubels te verkrijgen. Een goede boekenkast lijkt op het eerste gezicht te ontbreken, maar daar is ongetwijfeld de ontlezing debet aan.
Om het kartonnen interieur helemaal af te maken, zijn inmiddels ook accessoires van hetzelfde materiaal te koop. Op een kartonnen tafeltje hoort immers een kartonnen standaard voor smartphones of –liever nog– een kartonnen schaakbord van Noorse makelij. Wie zijn huisdieren een verblijf in stijl wil bieden, kan terecht bij het Nederlandse bedrijf Poopy Cat: dat ontwikkelde dierenverblijven van karton naar voorbeeld van architectonische meesterwerken. Vanaf nu kan de kat slapen in de Oval Office en de hamster in de Eiffeltoren. Nu maar hopen dat ze zindelijk zijn en netjes kunnen eten…