„Vrede heeft voor kerk hoogste prioriteit”
Vrede heeft voor de kerken een hogere prioriteit dan bescherming van de mensenrechten. Zodra de vrede op het spel staat, moeten de mensenrechten zwijgen.
Dit schrijft bijzonder hoogleraar dr. M. J. Faber in het Jaarboek Vrede en Veiligheid op basis van kerkelijke verklaringen over de Koude Oorlog, de Kosovo-oorlog en de Irak-oorlogen.
De kerken zijn aan het eind van de vorige eeuw steeds meer een pacifistisch standpunt gaan innemen. Onderdrukking mag volgens de kerken alleen langs geweldloze weg tot een oplossing worden gebracht, constateert Faber, oud-secretaris van het Interkerkelijk Vredesberaad. Ook een preventieve oorlog is illegaal en immoreel, zei secretaris-generaal Bob Edgar van de Amerikaanse Raad van Kerken begin vorig jaar na een ontmoeting met de Iraakse vice-premier Tareq Aziz, de rechterhand van Saddam Hussein.
Tijdens de nucleaire wapenwedloop in de jaren ’80 stelden de kerken zich in de voorhoede van massale vredesdemonstraties op, maar tegelijkertijd waren zij zeer terughoudend in hun solidariteit met de dissidenten in Oost-Europa. Tijdens de Kosovo-oorlog kozen de protestantse kerken en de Wereldraad van Kerken voor vrede en solidariteit met de Servisch-Orthodoxe Kerk en niet voor de bevrijding van de Albanese bevolking van Kosovo, die de NAVO-interventie verwelkomde als een verlossing uit de tirannie van het Milosevic-regime.
Datzelfde patroon herhaalde zich tijdens de laatste Irak-oorlog, toen de kerken solidair waren met de kerkelijke leiding in Irak en niet met de grote meerderheid van het Iraakse volk die de Amerikaans/Britse interventie zag als een bevrijding uit de tirannie van Saddam Hussein. Het uitgangspunt van de kerken, namelijk ”oorlog is uit den boze”, liet weinig ruimte om ook het mensenrechtenprobleem in Irak serieus onder ogen te zien.
Faber schrijft een en ander vooral toe aan een andere invulling van de leer van de rechtvaardige oorlog. Deze leer was ontworpen als morele beoordeling om het voeren van oorlog te beteugelen. Aan het eind van de 20e eeuw zijn de kerken in het Westen steeds meer een pacifistisch standpunt gaan innemen, waarbij bovengenoemde leer alleen nog wordt gebruikt ter ondersteuning van het reeds ingenomen standpunt.
