„Ik zei niet zozeer uit frustratie de kerk gedag, ik vond het vooral gewoon saai! (…) Het was ook zo lief allemaal, terwijl juist de ‘stekels’ in de Bijbel interessant zijn; het is een 16±boek.”

Dit zei een jonge kerkverlater. Ongetwijfeld zijn er meer jongeren met dit gevoel. Ze vinden het gewoon saai in de kerk. Niet eens omdat ze flitsende muziek of entertainment missen. Daar is de wereld al vol mee. Nee, ze vinden het te braaf, te kabbelend, ze missen de diepte, de eerlijkheid en de ‘stekels’.

In Hebreeën 12 gaat het over God dienen met ontzag en eerbied, „want onze God is een verterend vuur.” Maar vandaag lijkt het christelijk geloof vooral braaf en lievig te zijn. Moderne ”worship” is een soort zweven op de wind, zonder rafelranden, rauwheid en huiver. Lekker meedeinen. Even alles vergeten. Meegaan in de zoete flow.

„Wie de psalmen leest, moet tegen een stootje kunnen”, schreef journalist Anton de Wit in een blog op de website van EO-magazine Visie. „Geen menselijke emotie blijft onbenoemd; van overweldigende vreugde tot en met bittere haat. Zelden zijn deze oudtestamentische liederen vroom of braaf. En je voelt: de mens die dit geschreven heeft, méént wat hij schrijft. Hij heeft het doorvoeld en doorleefd. Hoe anders is dat bij veruit de meeste hedendaagse christelijke muziek. Die is emotioneel vlak, sentimenteel en onuitstaanbaar braaf.”

Martelpaal

Ook psalmen en reformatorische preken kunnen echter gaan klinken als een vertrouwd riedeltje. Zuigend op een pepermuntje luister je naar de bekende woorden over zonde en genade. Daarna drink je thuis gezellig koffie. Alles keurig, veilig en vertrouwd.

Van de Bijbel kun je veel zeggen, maar niet dat het een braaf en keurig boek is. Het is inderdaad meer een 16±boek. Het heeft rafelranden, staat vol met verhalen over oorlog, moord, zelfs verkrachtingen en bloedoffers. Het gaat over Christus, Die stierf aan het kruis, of beter gezegd: aan een martelpaal. „Kruis is bijna een onschuldig woord geworden”, zei de dichter Willem Barnard eens, „maar het Griekse woord dat altijd met kruis vertaald wordt, betekent eigenlijk martelpaal.”

Christus hing daar ook niet keurig met een lendendoekje, zoals je vaak op schilderijen ziet. Hij hing daar naakt aan het vloekhout; de ultieme schande en vernedering. Een „veeg en afgefolterd mens”, zo omschreef Willem de Mérode Hem in het gedicht ”Bij het kruis”. „Daar rees zijn lichaam angstig bloot,/ Zijn ogen duisterend naar de dood,/ Handen en voeten smart-gekromd,/ De mond in droge dorst verstomd…” „En het volk stond toe te kijken” (Luk. 23:35).

De EO maakt van Jezus’ lijdensweg elk jaar een mediaspektakel, compleet met BN’ers, nederpopliedjes en een lichtgevende martelpaal. Blijft er in die showbizzsfeer nog iets zichtbaar van die Man aan het vloekhout? En ‘zien’ we Hem in al die keurige kerken nog?

Hoe kan die ”huivering” vandaag dan een plek krijgen? Dat kan bijvoorbeeld in de prediking. Door niet alles dicht te timmeren. Sommige geloofsgeheimen zijn te diep om te vatten, dan kun je alleen maar wat stotteren en stamelen. Dit ervoer althans C. H. Spurgeon, toen hij preekte over de duisternis die viel op Golgotha. Die duisternis laat volgens hem zien „dat geen enkele menselijke opvatting het hele huiveringwekkende mysterie van Christus’ sterven volledig kan verklaren” (bron: ”The three hours’ darkness”, preek van Spurgeon gehouden op 18 april 1886).

Op die manier laat je zien dat de Bijbel geen boek is dat je met je verstand ‘kloppend’ kunt krijgen. Het is een boek met stekels, vragen, grazige weiden, hoogten, diepten, een boek dat ademt, spreekt, een boek met Iemand erin.

In zijn boek ”Radicaal anders denken door Christus” schreef ds. H. J. Hegger: „Wanneer we de Bijbel tot een voorwerp van ons redenerend verstand maken, hebben we het strelende gevoel dat deze openbaring vóór ons geworpen ligt en dat wij er dus enigszins over kunnen heersen. (…) Christus is het vuur dat het hele Woord van God doorvlamt. Haal je een gloeiende kool, een Bijbeltekst, met de tang van je theologisch denken uit die haard weg, dan dooft die kool snel en wordt ze een kille sintel, een dode orthodoxie.”

Zwak in geloof

Ook in contact met jongeren kun je die ootmoed en dat ontzag een plek geven. Bijvoorbeeld door niet bang te zijn voor stiltes. Soms haper je misschien en weet je geen antwoord. Maar hoe erg is dat? Diepten en vragen hoef je niet gelijk dicht te smeren met menselijke redeneringen en theorieën. Ons kennen is beperkt. Dat besef kan ook helpen om niet slechts te praten over Christus, maar ook tot Hem. Hij is tenslotte de Levende en Aanwezige.

Onlangs las ik een boekje met gebeden van Maarten Luther. Het viel mij op hoe hij bad zonder opsmuk en ‘vrome praat’. Zo bad hij: „Ik ben zwak in geloof; sterk mij. Ik ben koud in de liefde. (…) Ach, Heere, help mij, vermeerder het geloof en vertrouwen. Alles wat ik heb, ligt in U besloten. Ik ben arm, U bent rijk en U bent gekomen om U over de armen te erbarmen.”

Zo’n gebed vind ik ontroerend in zijn eenvoud en eerlijkheid. En is dat niet waar veel jongeren ten diepste naar snakken? Ze hebben liever openheid en ‘rauwheid’ dan leeg entertainment, vrome praatjes of ingewikkelde leersystemen. Wellicht kunnen ze meer met zo’n Lutherfiguur. Iemand die geen hoge pet opheeft van zijn eigen vroomheid, z’n twijfels en nukken heeft, niet op alle vragen een antwoord weet. Maar toch: hij blijft zien op de gekruisigde en opgestane Christus.

De auteur is medewerker communicatie bij het Landelijk Contact Jeugdwerk (LCJ), een jongerenorganisatie in de Christelijke Gereformeerde Kerken.