Paus Innocentius III besluit in 1209 hard op te treden tegen de sektarische Katharen, die vanuit de Balkan in het zuiden van Frankrijk zijn neergestreken. Afwijkingen in de leer worden niet getolereerd. Vooral probeert de paus met deze ’kruistocht’ weer politieke grip op het gebied van de Languedoc te krijgen. Want de Rooms-Katholieke Kerk in die tijd heeft meer oog voor machtsuitbreiding dan voor evangelieprediking. Zo laat Innocentius het mes aan twee kanten snijden.De groep van de Katharen (letterlijk: de reinen) leeft in soberheid en mijdt werelds vermaak. De Katharen zoeken de weg terug naar het oorspronkelijke christendom. Daarbij verlangen ze naar verdieping en ervaring. De inspiratie door de Heilige Geest is het hoogste doel. Het oosterse gnosticisme beïnvloedt echter hun leer en dat brengt hen in conflict met de kerk.

Het gnosticisme ziet stof en geest als tegenstelling. Stof is het minderwaardige, de belichaming van het boze, het satanische. De geest behoort tot het rijk van Gods schepping, dus het goede. De geest moet zich bevrijden van de gebondenheid aan het lichaam.

De kerk pakt de snelle uitbreiding van het katharisme grondig aan. De kruistocht onder leiding van Arnaud Amaury en Simon de Montfort kost meer dan 200.000 mensen het leven. Katharen en niet-Katharen worden in opdracht van Amaury over één kam geschoren: „Doodt hen allen, God zal de Zijnen herkennen.”

Verzinsels < >
Veel verhalen over de Katharen zijn doorspekt met verzinsels. Oude roomse geschriften, maar ook moderne romans -waarvan ”Montaillou” nog een positief voorbeeld is- leggen verbanden met geheimzinnigheid, rituelen, occultisme, graalgedachten en druïden. Nergens zijn daarvoor de bewijzen aangetroffen.

Ankie Nolen heeft alle plaatsen in Zuid-Frankrijk bezocht waar sporen van Katharen terug te vinden zijn. In bijna alle gevallen betreft het ruïnes, gedenkstenen en geschriften. Zij geeft een gedetailleerd overzicht van de historische achtergronden. Daarna beschrijft zij de locaties, waarvan Carcassone, Béziers, Peyrepertuse en Montségur wel het meest bekend zijn.

Het boek bevat een grote hoeveelheid informatie; de namen van strijders en bestrijders buitelen over elkaar heen en het is niet gemakkelijk de draad vast te houden. De kwaliteit van de foto’s is over het algemeen mager en past niet bij de prijs van het boek. Anderzijds is deze historische gids voor de ’Katharen-pelgrim’ een must. Want veel informatie is er onderweg niet te vinden. N.a.v. ”Het land der Katharen. Een historische reisgids”, door Ankie Nolen; uitg. Aspekt, Soesterberg, 2004; ISBN 90 5911 119 2; 286 blz.; € 32,-.