Op straat rijdt een taxi met het logo van Ruslands grootste technologiebedrijf erop. Het is een van de vele terreinen waarop Yandex het digitale leven van de Russen beïnvloedt.

Yandex is het Russische Google, de populairste zoekmachine. Het internetbedrijf heeft tientallen apps die het leven van de Russen makkelijker maken: via Yandex kun je navigeren, een taxi bestellen, een email versturen, het weer bekijken, betalen, en, niet onbelangrijk, het nieuws lezen.

De Russische overheid probeert al een decennium lang de informatie op de nieuwssite van Yandex te controleren. „Het is geen geheim dat de Russische autoriteiten het nieuws op Yandex kunnen manipuleren”, zegt Kremlincriticus en journalist Alexey Kovalev.

Hoewel het Kremlin probeert op allerlei achterbakse manieren het nieuws op Yandex te vervormen, tracht het nu ook rechtstreeks burgers te beïnvloeden, zegt Kovalev: „De ministeries en andere overheidsinstanties hebben onlangs het recht gekregen om zich te registreren als nieuwsbladen. Dat betekent dat de overheid open en direct verhalen kan doorsluizen naar de nieuwsverzamelaar van Yandex.”

Internet is voor Russen steeds meer een bron van vrije, ongecensureerde informatie. Sinds de verkiezing van de Russische president Poetin hebben de Russische autoriteiten echter duizenden sites geblokkeerd die het regime bekritiseren. De officiële redenen daarvoor zijn bijvoorbeeld „bedorven maatschappelijke waarden” of „terreur.”

Het Russische bedrijf dat het internet controleert, Roskomnadzor, heeft een zwarte lijst waarmee het veel sites blokkeert die kinderporno, drugshandel en informatie over zelfmoord bevatten. Tegelijkertijd echter blokkeert het ook sites met „extremistische uitspraken”, een term die naar voorkeur erg ruim kan worden uitgelegd.

De afgelopen vijf jaar heeft de waakhond zo’n 50.000 websites uit de lucht gehaald. Het blokkeerde onder andere de site van de meest prominente oppositieleider, Aleksei Navalny. Navalny protesteerde ertegen en noemde dit een voorval van „politieke censuur.”

In de zomer van 2016 nam de Russische overheid een wet aan die het socialemediabedrijf Telegram verplicht om al het communicatieverkeer te delen met de Russische Federale Veiligheidsdienst (FSB). De wet eist totale toegang tot correspondentie voor de FSB op. De regering dreigde de app van Telegram te blokkeren als ze de dat niet zou toestaan.

Enorm controversieel is de zogenoemde Yarovaya-wet, die op 1 januari 2018 van kracht ging. Deze wet verplicht telecombedrijven gegevens over telefoongesprekken en emailverkeer van gebruikers minimaal zes maanden te bewaren. Critici beschuldigen de overheid van privacyschending. Daarnaast zijn de kosten voor de providers enorm. Die zullen hoogstwaarschijnlijk doorberekend worden aan de klant, met prijsstijgingen als gevolg.

Poetin doet er alles aan om de verkiezingen van maart 2018 overtuigend te winnen. Eerder werd oppositieleider Navalny al uitgesloten van de verkiezingen. Daarmee staat de uitslag volgens velen al vast. In 2011 en 2012 waren er massale protesten rond de verkiezingen, mede georganiseerd door Navalny. Poetin wil dat nu koste wat het kost voorkomen. Onder meer door de informatie die op de kiezer afkomt te beheersen.