De organisatie doet dat in een rapport, getiteld ”Beloon werk, in plaats van rijkdom”.

Volgens Oxfam nam de rijkdom in de wereld tussen maart 2016 en maart vorig jaar met bijna 10 biljoen dollar toe naar 281 biljoen dollar. Van die groei ging meer dan 80 procent naar de allerrijkste 1 procent, stelt de organisatie. „De rijkste 1 procent kaapt 82 procent van de groei van de rijkdom, terwijl de armste helft niets krijgt.”

Algemeen directeur Karimi van Oxfam Novib noemt die ontwikkeling pervers. „Het economisch systeem werkt voor een rijke elite, maar onthoudt miljoenen mensen de kans op een menswaardig bestaan.” Wereldwijd zijn er volgens de organisatie inmiddels 2043 miljardairs; in de genoemde periode kwamen er 233 bij.

Overigens onderschrijft de organisatie dat in 2015 voor het eerst minder dan 10 procent van de wereldbevolking in absolute armoede leeft. Oxfam lijkt daarmee tegemoet te komen aan eerdere kritiek van economen dat ze ongelijkheid te veel afmeet aan vermogen en te weinig aan de inkomensontwikkeling. Maar, werpt Oxfam tegen, 2,2 miljard dollar per jaar, oftewel een derde van het bedrag dat de top 5 bedrijven in de kledingsector in deze periode hebben uitgekeerd aan rijke aandeelhouders, zou volstaan om de lonen van alle 2,5 miljoen Vietnamese kledingarbeiders te verhogen tot een zogenaam leefbaar loon.

Nuttig tegengeluid

De discussie onder economen over inkomen versus vermogen maakt het Oxfamrapport bepaald niet tot een nietszeggend document, aldus prof. dr. ir. H. Jochemsen, tot 1 november verbonden aan de koepel van christelijke ontwikkelingsorganisaties Prisma, vanochtend desgevraagd. „Natuurlijk, het vermogen van bestuurders van multinationals hangt mede samen met de stand van zaken op de beurs en is in die zin een momentopname. We kunnen er echter niet omheen dat concentratie van welvaart ook optreedt door de invloed van het grootkapitaal op het overheidsbeleid. Dat biedt multinationals de mogelijkheid zo goedkoop mogelijk te produceren door op grote schaal aan loondumping te doen, werknemersrechten uit te hollen en belasting te ontwijken. Voor het debat over de scheefgroei tussen arbeid en kapitaal lijkt het mij niet verkeerd dat Oxfam daar de vinger bij legt. Het debat over rijkdom en armoede is nog altijd sterk neoliberaal getint en kan wel een stevig tegengeluid gebruiken. Dit rapport draagt daar wat mij betreft aan bij.”

Het beeld dat ontwikkelingsorganisaties arme landen alleen maar helpen aan „schoon drinkwater en schone kleren” is wat gedateerd, zegt Jochemsen. „Ik ben niet meer verbonden aan de sector, maar duidelijk is wel dat lobbyen voor het beïnvloeden van scheve machtsverhoudingen een steeds belangrijker onderdeel wordt van hun werk.” Geldt dat ook voor christelijke organisaties? Jochemsen: „Ik spreek op persoonlijke titel, maar ik denk van wel, zij het misschien wat minder op mondiale of nationale schaal. Christelijke organisaties zullen eerder het gesprek aangaan met lokale autoriteiten en proberen om lokale doelgroepen, zoals bijvoorbeeld arme boeren, te mobiliseren.”

Oppositie

Dr. Mirjam Vossen, die recent een kritisch proefschrift schreef over de beeldvorming van ontwikkelingshulp in Nederland, zegt dat Oxfam er waarschijnlijk goed aan zou doen haar lobbyactiviteiten nog wat meer voor het voetlicht te halen. „Nu denken mensen misschien: Heeft doneren nog wel zin, met zo’n scheef, economisch systeem? In ontwikkelingslanden geeft Oxfam echter volop steun aan oppositiegroepen, die bijvoorbeeld pleiten voor veranderingen in belastingregimes.”