Column: Uren, dagen, maanden, jaren
Oud en nieuw is weer voorbij. Binnen de kerk geven we dat ritueel vorm met reflectieve, bezinnende woorden en het zingen of lezen van Psalm 90. Buiten de kerk hebben we een liturgie van knallen, spektakel in de lucht en de dagen daarna het opnemen van de schade. Maar is het niet vreemd dat we dit zo’n bijzonder moment vinden? De nacht van 31 december op 1 januari is op zich een nacht zoals alle andere nachten.
Kalenders hebben nu eenmaal een grotere invloed op ons dan we vaak beseffen. Een kalender ordent de tijd en bepaalt zo het ritme van ons leven. Feestdagen spelen daar een belangrijke rol in. Vooral de aanloop naar belangrijke dagen wordt in onze maatschappij maximaal uitgebuit: maanden voor sinterklaas liggen de pepernoten al in de schappen en barst de pietendiscussie weer los. Kerstbomen en sfeervolle verlichting geven december zijn kleur.
Muziek speelt hier een grote rol in. Vorige maand stond het hele land bol van kerstmuziek en over een tijdje breekt de gekte rond Bachs Matthäus Passion weer los. Blijkbaar werkt het goed voor ons om sommige muziek niet zomaar willekeurig te luisteren, maar te verbinden aan een bepaalde tijd. Het is een manier om gemeenschappelijk leven vorm te geven: we luisteren dezelfde muziek, we voeren dezelfde rituelen uit. Feestdagen spelen dan ook een grote rol in debatten rond onze nationale identiteit.
In dit verhaal verbaast het niet dat het veranderen van kalenders een middel is om grote omwentelingen voelbaar te maken. De voorvechters van de Franse Revolutie voerden een nieuwe kalender in om het land te ‘ontkerstenen’. En de oudtestamentische kalender met de bijbehorende feestdagen was een onmisbaar onderdeel van de Israëlitische godsdienst.
Tegenwoordig staat een groot deel van de gereformeerde gezindte een tegenstelling tussen kerk en wereld voor. Men spreekt over een zuil, en er is een grote tegenstelling tussen het geestelijke en het wereldse. In dit plaatje past goed dat de kerk vanouds een eigen kalender heeft: het kerkelijk jaar. Natuurlijk valt het kerkelijk jaar op veel momenten samen met het ‘wereldlijk jaar’: Kerst en Pasen vieren we allemaal. Maar er zijn ook botsingen, zoals het toevallig samenvallen van Hervormingsdag en Halloween.
De vreemdste eend in de kerkelijke bijt is dat we met oud en nieuw diensten organiseren, ook als die dagen niet op zondag vallen. Laten we het kerkelijk jaar eens serieus nemen en daarmee stoppen. We hebben immers al oud en nieuw met de laatste zondag van het kerkelijk jaar en de eerste adventszondag. Op die dagen kunnen we als christenen terugkijken op het afgelopen jaar, de overledenen herdenken, en werkelijk verwachtingsvol het nieuwe jaar beginnen.
