Het fenomeen Blue Monday is nog niet zo oud. Het begrip stamt uit 2005 (zie kader). De winterdip bestaat daarentegen al veel langer en wordt ook door diverse psychologen serieus genomen. Wie elk jaar mentaal inzinkt als de dagen korter worden, kan nu zijn depressie te lijf met de AYO , een bril die met blauw licht je energiepeil een oppepper moet geven.

Gelukshormonen

„Een winterdepressie heeft simpelweg te maken met een gebrek aan licht”, vertelt Philip Oosterholt, de Nederlandse importeur van de AYO-bril. Licht is in de menselijke hormoonhuishouding onmisbaar en zet veel stofjes en emoties in beweging.

Doordat mensen in de herfst en de winter minder aan licht worden blootgesteld, wordt er meer van het ”slaaphormoon” melatonine aangemaakt. Dit hormoon zorgt ervoor dat we slaperig worden en wordt normaal gesproken alleen ’s avonds aangemaakt. Wie overdag melatonine aanmaakt, raakt vermoeid en voelt zich futloos.

Behalve melatonine speelt ook het hormoon serotonine een rol bij winterdepressies, vertelt Oosterholt: „Dit hormoon wordt ook wel het gelukshormoon genoemd, omdat het wordt geassocieerd met positieve emoties. Beperkte blootstelling aan licht heeft als effect dat serotoninetransporteurs, die serotonine weer inactief maken, in ons lichaam overactief worden. Daardoor voelen we ons minder gelukkig. Door de combinatie van vermoeidheid en een negatieve stemming blijven mensen met een winterdepressie de hele winter in hun depressie hangen.”

Interne ritme

Om de winterdip en andere vermoeidheidsklachten te lijf te gaan, ontwikkelde Branislav Nikolic van het Amerikaanse bedrijf Novalogy een bril die blauw licht uitstraalt. „AYO is dé sleutel om je interne ritme te beheersen”, vertelt Nikolic enthousiast in een introductiefilmpje.

„Onze technologie is zo revolutionair dat deze de manier waarop we slaap ervaren, ons moe voelen en jetlags beleven fundamenteel verandert.” Nikolic’ bril produceert namelijk hetzelfde blauwe licht dat op een zonnige dag overal in de natuur te vinden is. Met dat licht stimuleert de bril een stofje in het netvlies, waardoor gebruikers zich gelukkiger en energieker moeten voelen.

Oosterholt legt uit hoe dat werkt: „Het licht van AYO heeft een specifieke golflengte, waardoor de stof melanopsine optimaal wordt geactiveerd. Melanopsine communiceert met de biologische klok in onze hersenen en zorgt ervoor dat we meer energie hebben.”

Smartphone

Opvallend is dat de bril hetzelfde blauwe licht produceert waarmee smartphones en tablets juist ons dag- en nachtritme verstoren. Toch doet de AYO juist het omgekeerde van dat blauwe licht, legt Oosterholt uit. „Er is in principe geen verschil tussen het blauwe licht van AYO en dat van een laptop, maar het licht van de AYO is wel veel intenser. Het gaat bij ons energieniveau echter niet om het soort licht maar om de timing. Het blauwe licht in de ochtend maakt je ”interne dag” korter, waardoor je ’s avonds gemakkelijker in slaap valt. Blauw licht doet ’s avonds echter juist het omgekeerde doordat het de aanmaak van melatonine onderdrukt en je interne dag langer maakt”

De AYO zet blauw licht dan ook in om de biologische klok van gebruikers te verschuiven, zodat ze op het juiste moment meer energie hebben. Oosterholt, zelf een avondmens, gebruikt de AYO omdat hij moeite heeft om vroeg op te staan. „Als ik de AYO ’s ochtends structureel gebruik, merk ik dat ik makkelijker wakker word. Als ik de bril in de ochtend opzet, voel ik me energieker.” Dan lachend: „Ik drink er wel altijd koffie bij. Mogelijk heeft dat ook effect. Dus om nu te zeggen dat het 100 procent door de AYO komt...”

----

Hoe werkt de AYO?

De lichttherapiebril van AYO werkt met een app op de smartphone. De gebruiker kan kiezen uit drie programma’s: een om beter te slapen, een om de gevolgen van een jetlag te verminderen en een om een energieoppepper te krijgen.

Via de app zijn er allerlei extra instellingen mogelijk. De bril kan bijvoorbeeld rekening houden met de lichtsterkte van de omgeving, of hoeveel uur van de dag de gebruiker zich gewoonlijk in daglicht bevindt.

In de praktijk werkt de lichttherapie heel simpel. De gebruiker zet de bril op, selecteert het gewenste programma en de bril gaat vanzelf aan. De AYO-app schakelt de bril volautomatisch uit wanneer het programma is afgelopen, meestal na dertig tot veertig minuten. Even de bril aanzetten tijdens het ontbijt is dus voldoende voor de hele dag.

„Werking onomstotelijk bewezen”

De AYO werd gefabriceerd door een team van ontwikkelaars, onder wie prof. dr. Bert van der Horst van het Erasmus MC in Rotterdam. De lichtbril is niet op de markt gebracht als een goedgekeurd medisch apparaat, maar als wearable: een gebruiksvoorwerp met technologie. Voor Philip Oosterholt, de Nederlandse importeur van de AYO-bril, staat de werking van de AYO vast: „De wetenschap achter de biologische klok is solide. Dit jaar ontvingen onderzoekers naar de biologische klok zelfs de Nobelprijs. De vraag of de AYO werkt, is dan ook onzinnig, want die werking is al onomstotelijk bewezen. Wel blijft er natuurlijk een zekere subjectiviteit. De ene keer zul je dus wat meer effect van de bril merken dan de andere keer.”

Oosterholt merkt dat gebruikers hem vooral kopen om hun slaap te verbeteren en winterdepressies tegen te gaan: „Van oktober tot en met februari koopt zo’n 70 tot 80 procent van de klanten een AYO om van hun winterdip af te komen. Aan het eind van de lente en in de zomer zakt de verkoop in. Niet gek natuurlijk, want dan is er genoeg zonlicht.”