Ruim 25 personen vullen deze zaterdag in december de knusse bovenzaal van de christelijke gereformeerde kerk (cgk) in het centrum van Gouda. Ze zijn behalve uit deze stad afkomstig uit Dedemsvaart en Putten. Na een oriëntatiebijeenkomst wonen ze nu de eerste van acht ontmoetingsdagen bij in het kader van een tweejarig missionair leertraject.

Na de opening door ds. J. van ’t Spijker, missioloog aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, legt ds. Visser het principe van het viervoudig luisteren uit, afkomstig uit materiaal van de Protestantse Kerk in Nederland: luisteren naar God, naar je context, naar elkaar (in het missionaire team) en naar de kerk. Het accent ligt vandaag op het tweede aspect, de omgeving.

In een presentatie vertellen de gemeenteteams van de drie cgk’s –elk vijf tot tien personen onder wie een kerkenraadslid– iets over hun dorp of stad en hun kerkelijke gemeente. Terwijl de cgk Gouda onderdeel is van een stad met 72.000 inwoners, heeft de kerk in het Drentse Dedemsvaart een plek in een dorp met ruim 12.000 inwoners.

Een afgevaardigde uit het Veluwse Putten belicht haar dorp (24.000 inwoners) als toeristische trekpleister en geeft aan dat de lokale cgk groeit. „We zijn een gastvrije gemeente. Nieuwe leden voelen zich welkom en gezien.” Na de presentatie vraagt missionair consulent Petra de Jong welke kansen de andere deelnemers zien voor Putten. „Samenwerking met andere kerken”, oppert de een. „Doen jullie iets met het toerisme?” vraagt een ander.

Leeg gebouw

De presentaties maken duidelijk dat elke gemeente actief is in haar omgeving, variërend van betrokkenheid bij een voedselbank tot een inloophuis en van taallessen voor vluchtelingen tot heidediensten in de zomer. Tegelijk leeft het verlangen om meer te betekenen voor de omgeving, de kerkdeuren vaker open te zetten. „We participeren in veel interkerkelijke initiatieven in de stad, alleen dit gebouw staat niets te doen, leeg, koud”, zegt Gerrit Bikker uit Gouda.

Het is soms lastig vrijwilligers te vinden voor missionair werk, merkt een andere deelnemer op. De Jong haakt daarop in. „Jullie hebben als kerk veel activiteiten. Die zijn heel gezellig voor jullie zelf. Zou je die activiteiten een kwartslag kunnen draaien, zodat ze ook toegankelijk worden voor mensen van buiten?”

Ze noemt als voorbeeld een uitstapje voor ouderen uit de gemeente naar de Keukenhof. „Zou je met twee bussen kunnen gaan in plaats van één en dan mensen uit het verzorgingshuis in de buurt meenemen? En waarom zou een pannenkoekenfeest voor de eigen kinderen ook niet gezellig zijn voor de rest van de buurt? Gooi activiteiten open, maak ze breder. Zo leg je relaties. Dat is heel belangrijk.”

Athene

Na de lunch is het tijd voor een praktische oefening. „We gaan de stad in, zoals Paulus dat in Athene deed”, legt ds. Visser uit. „Paulus was onthutst over de tempels en afgodsbeelden die hij zag. Dat was zijn context. Hij speelde daar met zijn preek op in. Laten wij proberen in deze stad gesprekjes aan te knopen met mensen om erachter te komen wat hier speelt. Wat is de nood en hoe zou je daarbij kunnen aansluiten? Vraag bijvoorbeeld wat voor positiefs de kerk in deze buurt kan bijdragen.”

In drie groepen trekken de deelnemers het centrum van Gouda in. Gerrit Bikker ontpopt zich in zijn groep als een heuse stadsgids. Hij wijst op een buurthuis, een moskee en een pand van een woongroep voor mensen met een beperking. „Daar zouden we misschien best iets mee kunnen.”

Intussen steekt ds. Visser met een van de deelnemers de straat over. Voor een supermarkt knoopt hij een praatje aan met twee mannen die actief blijken te zijn in een moskee. „Ik vroeg hen onder meer wat ze betekenen voor mensen buiten hun gemeenschap”, zegt de predikant even later. „Het viel me op dat ze vooral gericht zijn op hun eigen mensen, net zoals veel kerken trouwens. Het zou boeiend zijn om te kijken hoe we als kerk juist ook voor anderen van betekenis kunnen zijn.”

Via de Sint-Janskerk bereikt de groep de markt voor het stadhuis. Een draaiorgel strooit vrolijke klanken uit over het winkelend publiek. Intussen zegt Bikker dat hij het belangrijk vindt oog te hebben voor mensen in de stad. „Ik probeer vorm te geven aan de opdracht: Heb God lief boven alles en je naaste als jezelf.”

De Gouwenaar is als vrijwilliger actief in een interkerkelijk inloophuis dat vier dagen per week open is. „Daar kom je in aanraking met de arme kant van de stad. Er komen veel daklozen.”

Terug in de kerk vraagt De Jong wat de deelnemers is opgevallen tijdens hun wandeling en de gesprekken op straat. De één zegt vooral tevreden mensen te hebben gesproken, een ander kwam in contact met buitenlandse toeristen. Enkele mensen hadden een lastig gesprek met iemand die met de kerk gebroken heeft. „Je weet niet wat daar allemaal achter zit. Ik merkte dat je al snel in de verdedigingsstand schiet”, zegt een vrouw.

Eigen kringetje

Een van de deelnemers uit Putten is Mariëlle Bruin. Ze vertelt dat tijdens een gesprek op straat onder meer het thema eenzaamheid bij ouderen aan de orde kwam. Over haar motivatie om aan het missionaire leertraject deel te nemen zegt ze: „We vroegen ons als team af hoe we meer kerkleden in beweging kunnen krijgen voor evangelisatiewerk en ook op welke manier we mensen buiten de kerk het beste kunnen bereiken. Want je blijft zo vaak in je eigen kringetje zitten. Ik wil graag met een opener blik rondkijken.”

Missionair leertraject

Hoe kun je als kerk missionair zijn, in de Randstad of op de Biblebelt? Lokale christelijke gereformeerde kerken die zich hierop willen bezinnen, kunnen een missionair leertraject van twee jaar volgen. De eerste drie zijn hiermee recent gestart. Gemeenteteams uit deze kerken komen elk kwartaal op wisselende locaties bij elkaar voor toerusting, bemoediging, gebed en wederzijds leren. Thema’s die aan de orde komen zijn onder meer context, gaven, getuigen met daden, getuigen met woorden, vasthouden en verstevigen en kerkplanting. Tussen de ontmoetingsdagen bezoeken de missionair consulenten Petra de Jong en ds. P. L. D. Visser de teams voor coaching op locatie.