Het is wel even omschakelen, zegt hij. Voorganger ds. Martin Germer van de lutherse Kaiser-Wilhelm-Gedächtnis-Kirche heeft zojuist de adventskaarsen ontstoken en mag nu de Nederlanders welkom heten voor een kerstsamenzang. De weken en dagen ervoor stonden geheel in het teken van de gruwelijke aanslag op de kerstmarkt net buiten het kerkgebouw waarbij op 19 december 2016 twaalf mensen het leven lieten.

Deze dagen komen de pijn, de duisternis en de wanhoop weer tot leven bij de nabestaanden, vertelt ds. Germer, die als predikant nauw betrokken was bij de herdenking en het bieden van troost. Om direct daarna om te schakelen naar het toeleven naar het kerstfeest is wel even een stap, zegt hij eerlijk. Tegelijk helpt de kerstboodschap hem.

Daarin vult ds. Wim in ’t Hout, voorganger van de Nederlandse kerk in Berlijn, hem aan. Hij staat uitgebreid stil bij het nieuwe monument dat deze week werd onthuld. Op de trappen die naar de kerk leiden, staan de namen van de slachtoffers aangebracht. Een meterslange scheur loopt over het plein via de trappen naar boven.

Die breuk staat voor de pijn in de samenleving, maar hij is ook opgevuld met een legering van brons met gouddelen. „Zoals met de komst van Christus ook de gebrokenheid van de wereld wordt geheeld”, zegt ds. In ’t Hout. „Een jaar geleden reed de dood de mensenmenigte binnen en daalden we af in verzonken licht. Met Kerst mogen we de komst van het verheven Licht vieren.”

Uitwijken

De Nederlandstalige kerstsamenzang werd dit jaar voor de derde maal gehouden. Het initiatief hiervoor komt vanuit de Nederlandse Kerk in Berlijn, een protestantse gemeente die eens in de maand samenkomt tijdens een eredienst in de moedertaal.

De voorgaande jaren vond de samenzang nog plaats in de Französische Dom, de hugenotenkerk aan de Gendarmenmarkt in de Duitse hoofdstad. Maar omdat de gemeente die daar zetelt een verbouwing voorbereidt, week de organisatie dit jaar uit naar de Kaiser-Wilhelm-Gedächtnis-Kirche aan de Breitscheidplatz.

Deze kerk is vanwege de in de Tweede Wereldoorlog beschadigde torenspits sowieso al een monument dat nadrukkelijk herinnert aan donkere tijden. De aanslag die een jaar geleden om de hoek plaatsvond, heeft een zwarte bladzijde toegevoegd.

Kinderen

Tijdens de samenzang is een speciale rol weggelegd voor de kinderen van de Nederlandse School in Berlijn, die voor in de kerk enkele liederen mogen zingen. Age-Freerk Bokma begeleidt de samenzang op het orgel. Hij studeerde orgel in Groningen en Berlijn en is onder meer actief bij het Staats- und Domchor en de Singakademie in de Duitse hoofdstad.

Tijdens de samenzang begeleidt hij sopraan Simone Riksman, die enkele kerstliederen zingt. Ze worden bijgestaan door trompettist Theo Bijkerk en zijn 12-jarige zoon Otto, die eveneens trompet speelt.

De omschakeling waarvan ds. Germer sprak, ervaren de Nederlandse bezoekers van de samenzangbijeenkomst ook. Na het zingen van de vele traditionele liederen wacht er buiten een wereld vol tegenstellingen.

Aan de ene kant het indrukwekkende, pas onthulde monument met foto’s van de slachtoffers en veel kaarsjes die zijn neergezet door nabestaanden. Het is even zoeken naar deze verstilde plaats te midden van de kerstmarkt, waar de geur van glühwein, de klanken van vrolijke kerstdeuntjes en de glinstering van de talloze lampjes overheersen.

Het plein wordt omringd door betonblokken die aan het zicht zijn onttrokken door dennentakken en kerstbomen. Net buiten de ring waar de overheid veiligheid wil garanderen, waken de brede gestaltes van warm aangeklede politiemannen met machinepistolen over het welzijn van de bezoekers.