Het prestigieuze hotel Ivoire in het Ivoriaanse Abidjan ontvangt deze week ruim 5000 vertegenwoordigers van regeringen uit Afrika en Europa. Op de agenda staat het onderwerp migratie. De aanpak echter die de Europese leiders –onder wie premier Rutte en de ministers Zijlstra (Buitenlandse Zaken) en Kaag (Ontwikkelingssamenwerking)– voorstellen aan hun Afrikaanse collega’s is bij voorbaat gedoemd te mislukken.

Europa vindt dat migratie moet worden ingedamd door strengere grenscontroles en economische steun aan de landen waar de migranten vandaan komen. Ook het nieuwe Nederlandse kabinet haalt die trukendoos uit de kast en presenteert dat in het laatste regeerakkoord als „menswaardig en effectief migratiebeleid.” Migranten worden gezien als een probleem en bovendien vaak verward met vluchtelingen. Voor de meeste migranten is asiel aanvragen vaak de enige manier om Europa binnen te komen. Daarom vervuilt economische migratie de asielprocedure, waarvan vluchtelingen weer de dupe zijn.

Oplossingen

Als het beleid de afgelopen decennia echt had gewerkt, waren de nu gepresenteerde oplossingen niet meer nodig. In plaats daarvan neemt migratie toe van 200 miljoen in 2005 wereldwijd naar 230 miljoen dit jaar. Het is kortzichtig en naïef om te veronderstellen dat zulke aantallen gestopt kunnen worden.

Daarnaast heeft migratie voordelen voor alle partijen, zij het dat de migratiepolitiek goed doordacht moet worden en de kern daarvan niet is ”wel of geen migratie?”, maar: ”hoeveel migratie?”

Politici en de publieke opinie leggen de oorzaak van migratie bij armoede: migranten trekken van arme landen naar rijke landen, en daar moet wat aan gedaan worden. Dat is slechts de helft van het verhaal. Het zijn namelijk vooral de beter bemiddelde groepen in armere landen die migreren, omdat zij mogelijkheden hebben waaraan het echte armen ontbreekt. De ironie wil dus dat meer investeren in Afrikaanse landen tot meer migratie leidt.

Groei

Gastland Ivoorkust is daarvan zelf een mooi voorbeeld. Het maakt sinds een jaar of vijf een snelle economische groei door, zonder ontwikkelingshulp. Daardoor vertrokken alleen al vorig jaar 12.000 Ivorianen naar Europa. Tegelijkertijd is Ivoorkust zelf een immigratieland: ruim 25 procent van de bevolking is niet-Ivoriaans en het zijn deze immigranten, afkomstig uit buurlanden, die de vruchten van de groei plukken, samen met de bovenste laag van de Ivoriaanse samenleving.

In Nigeria ontstaat een vergelijkbaar beeld. Het is de snelst groeiende economie van Afrika –ook zonder ontwikkelingshulp–, maar het land levert de meeste Afrikaanse migranten aan Europa. Net als Ivoorkust is Nigeria ook immigratieland: 10 procent van de bevolking is immigrant, vrijwel altijd afkomstig uit West-Afrika.

Er komen nauwelijks migranten naar Europa uit de allerarmste landen van de wereld: de Centraal-Afrikaanse Republiek, Burkina Faso, Niger en Tsjaad. Zij migreren of vluchten wel naar buurlanden.

Averechts

Wie migratie met economische projecten wil stoppen, is dus averechts bezig. Ontwikkelingssamenwerking is bedoeld voor armoedebestrijding en mag niet worden vermengd met migratie. Beide dragen ze bij aan een betere economische situatie. Het verschil is dat goede ontwikkelingssamenwerking armoede in ontwikkelingslanden vermindert; terwijl de migratie een investering in zowel het ontvangende land als het land van herkomst betekent.

Een goed migratiebeleid brengt vraag en aanbod bij elkaar. De discussie gaat dan over de hoeveelheid noodzakelijke migratie voor het ontvangende land: Canada werkt al decennia met dit model. Dat migratie noodzakelijk en nuttig is, is wetenschappelijk aangetoond. Hiermee wordt bijvoorbeeld vergrijzing tegengegaan en daarmee leegloop van de arbeidsmarkt. Overigens worden migranten vaak ingezet om ”dirty, dangerous and demeaning” werk te doen; werk dat slecht betaalt en gevaarlijk en ondergewaardeerd is.

Verblijfsduur

De migrant kan een investering leveren en het geld dat hij of zij zo verdient, wordt weer in eigen land geïnvesteerd. Dit zijn zogenoemde ”remittances”, gelden die verstuurd worden naar thuislanden. Het gaat bij elkaar om ruim 600 miljard dollar per jaar, driemaal zo veel als de wereldwijde ontwikkelingshulp. Migratiebeleid kan ook de verblijfsduur van de migrant vastleggen, wat het argument wegneemt van „aanzuigende werking.” In de praktijk werkt dat al zo: van de huidige half miljoen buitenlandse werknemers in Nederland is de gemiddelde verblijfstijd veertien maanden.

Ten slotte maakt een vraaggestuurd migratiebeleid een einde aan de vervuiling van de asielprocedure. Als mensen reden hebben voor asiel, dan hebben ze recht op bescherming volgens het VN-Vluchtelingenverdrag. Het enige wat vluchtelingen gemeen hebben met migranten is dat ze in meerderheid (ruim 90 procent) niet verder trekken dan naar de eigen buurlanden. ”Opvang in de regio” is een realiteit die het beleid van Rutte en anderen al lang is voorgegaan.

De auteur is journalist en migratiedeskundige.