Onderzoeker: Reactor Tsjernobyl ontplofte door kernexplosie
De gebruikelijke verklaring van de nucleaire ramp in Tsjernobyl klopt niet. Een Zweeds onderzoeksteam, onder leiding van kernfysicus Lars-Erik De Geer, concludeerde dat de eerste klap niet kwam door stoomdruk, maar door een kernexplosie. Het team publiceerde het onderzoek maandag in het wetenschappelijke tijdschrift Nuclear Technology.
De explosie in een van de vier reactoren van de kerncentrale Tsjernobyl in Oekraïne staat bekend als de grootste kernramp ooit. Het team van De Geer heeft de reeks gebeurtenissen op 25 april 1986 die uitliepen op een catastrofe opnieuw op een rij gezet.
Instabiel
De operators lieten de reactor draaien op laag vermogen; dat maakte de reactor instabiel. Wanneer het koelwater zou verdampen of verdwijnen, zou het vermogen plotseling sterk kunnen toenemen.
Dat was al riskant; ronduit gevaarlijk was het dat de operators ook de veiligheidsvoorschriften negeerden. Ze lieten het vermogen van de reactor langzaam oplopen waardoor koelwater werd omgezet in stoom; de stoom produceerde druk waardoor het vermogen van de reactor nog verder opliep. Gewoonlijk zakken er dan automatisch controlestaven gedeeltelijk in het reactorvat die het vermogen weer omlaag brengen.
Noodknop
Om onbekende reden drukte iemand op een noodknop waardoor controlestaven van grafiet plotseling volledig in het kokende koelwater zakten. Hierdoor verminderde het koelende vermogen van het water dat razendsnel veranderde in stoom.
Het idee was dat door deze enorme stoomontwikkeling de druk in het reactorvat zo hoog opliep dat het deksel ervan werd weggeblazen, samen met radioactief materiaal. Een tweede explosie volgde een paar seconden later.
Xenon
Het team komt echter tot een andere conclusie: de eerste ontploffing is een kernexplosie geweest. De onderzoekers baseren zich op vondsten van radioactieve xenondeeltjes in de buurt van de Russische stad Tsjerepovets op 1000 kilometer van Tsjernobyl. De stad ligt buiten de route die de radioactieve wolk heeft afgelegd. Alleen een kernexplosie kon genoeg kracht leveren om radioactief materiaal naar zulke hoogten te blazen dat het Tsjerepovets kon bereiken.
Ook bleken de xenonisotopen bij hun vondst in 1986 zeer recent gevormd door een combinatie van kernsplijting en kernfusie. Bovendien was de 2 meter dikke staalplaat onder het reactorvat volledig doorgesmolten. Ten slotte zag een ooggetuige, een lokale visser, een felle, blauwe flits boven de reactor. Al deze verschijnselen wijzen op een kernexplosie.
Ontwerpfouten
De feiten kloppen met de theorie dat de splijtstof een extra stimulans kreeg van de plotseling geplaatste controlestaven; daardoor zou een kernexplosie in werking zijn gezet. De stoomdruk piekte en veroorzaakte de tweede explosie. De Geer in FoxNews: „Hoe ontwerpfouten verstrekkende gevolgen kunnen hebben.” De Russen hebben de inherent onveilige reactors van het type RBMK inmiddels wereldwijd aangepast.
