Minstens 140 bedrijven, waaronder enkele grote scheepswerven, zien zich met de kwestie geconfronteerd. Deze afnemers gebruiken straalgrit onder meer om roest of verf van stalen scheepswanden te verwijderen, vóór het aanbrengen van een nieuwe deklaag.

Leverancier Eurogrit meldt op 4 oktober echter dat het door hem geleverde grit sinds drie maanden geringe hoeveelheden wit asbest bevat. Later blijkt dat Eurogrit mogelijk sinds mei 2015 al asbesthoudend straalgrit levert, dus bijna tweeënhalf jaar. Asbest geldt sinds begin jaren negentig als een verboden grondstof.

Volgens televisieprogramma EenVandaag betrekt Eurogrit de asbesthoudende gritkorrels van eigen kolenmijnen in Oekraïne. Eurogrit zelf weerspreekt dit. Het bedrijf zou de grondstof voor zijn straalgrit –smeltslakken– bij externe leveranciers kopen. Of dit om Oekraïense leveranciers gaat, is niet duidelijk. De affaire kost de getroffen bedrijven 160 tot 200 miljoen euro, schat branchevereniging OnderhoudNL. En dit bedrag kan nog oplopen.

Koninklijke IHC

Volgens woordvoerster Kitty de Hey van Koninklijke IHC heeft de scheepswerf op twee locaties met vervuild straalgrit te maken gehad: Krimpen aan den IJssel en Kinderdijk. „Het gritstralen gebeurt in afgesloten spuitcabines. Hierdoor blijft het risico beperkt tot die ruimtes; erbuiten was niets aan de hand.”

Volgens haar gaat het om slechts een enkele werknemer die met het asbesthoudende straalgrit heeft gewerkt. „Deze mensen hebben wij geïnformeerd over de kwestie. We houden de komende jaren hun gezondheid in de gaten.”

Of de personen in kwestie door het jarenlange gebruik van het besmette straalgrit gezondheidsschade zullen lijden, valt pas over lange tijd te zeggen. De gevolgen van het inademen van asbest, zoals longkanker, blijken pas na tientallen jaren.

Het werk in de besmette ruimtes heeft volgens De Hey enkele dagen stilgelegen. „Het ging om twee spuitcabines en ruimtes op twee schepen waar schilderswerkzaamheden plaatsvonden. Die hebben wij daarop schoongemaakt.”

Schadeclaim

De financiële schade lijkt, vergeleken met andere werven, te overzien. Zo hoefden de werknemers in kwestie niet naar huis terwijl hun salaris doorbetaald werd. Wel heeft het werk in de besmette ruimtes enkele dagen stilgelegen. Op de vraag of IHC hiervoor een schadeclaim bij Eurogrit gaat indienen, kan De Hey nog geen uitspraak doen.

Anders ligt het bij staalbouwer Hollandia, eveneens in Krimpen aan den IJssel. Dit bedrijf gebruikte het straalgrit in de grote straal- en verfloods. Nadat de kwestie boven tafel komt, laat het bedrijf zowel deze loods als de constructiehallen ontruimen. Zo’n 150 man zit hierop noodgedwongen enkele dagen thuis, aldus perswoordvoerder Martin Dijkstra van Hollandia.

Het personeel reageert gelaten op het nieuws. „Onze constructiebankwerkers en lassers zijn niet direct aan het vervuilde straalgrit blootgesteld. Het werken in de straal- en verfloods besteden we uit. Maar we wilden weten of ook de constructiehallen besmet waren geraakt.”

Een ingeschakelde asbestonderzoeker vindt een zeer kleine hoeveelheid asbest in de constructiehal. Op maandag 9 oktober kunnen alle medewerkers weer aan het werk.

Achterstand

Door de kwestie loopt Hollandia vier dagen achterstand op. Het werk in de straal- en verfloods, waar het vervuilde straalgrit wél volop aanwezig was, ligt in totaal zelfs twee weken stil. Dijkstra: „Die loods hebben we door een asbestsaneerder laten schoonmaken.”

Wat dit alles Hollandia kost, kan Dijkstra niet zeggen. „Dat we schade hebben geleden is helder: onze planningen zijn best krap. Het gaat in elk geval om een substantieel bedrag.” Van boze opdrachtgevers is geen sprake: Hollandia verwacht de opgelopen vertraging tijdig weg te kunnen werken. „Het gaat om langlopende projecten.” Het Krimpense bedrijf stelt de geleden schade te gaan verhalen „op de veroorzaker van dit probleem.”

Damen

Scheepsbouwer Damen Shipyards laat na het bekend worden van de asbestkwestie in eerste instantie weten dat onder meer Damen Shiprepair in Vlissingen zijn werknemers naar huis moet sturen. Dit blijkt onjuist. De scheepswerf Damen Schelde Naval Shipbuilding en jachtenbouwer Amels –eveneens van Damen– in Vlissingen moeten hun werk wel onderbreken.

Woordvoerder Arold de Vries: „Naval Shipbuilding kon na een halve dag het werk weer oppakken, bij Amels lag het werk de rest van de werkweek stil.”

Inclusief toeleveranciers en ingehuurd personeel ging het om zo’n honderd man, schat De Vries.

Asbestsaneerders werken enkele dagen om de boel schoon te krijgen, maar na metingen en analyses blijkt dat de hoeveelheid asbest in het gebruikte straalgrit dusdanig laag is „dat werknemers zich geen zorgen hoeven maken”, aldus De Vries. „Of het echt zo is weten we natuurlijk pas over twintig jaar, dat is het nare aan asbest. Maar we hebben geen signalen dat de werknemers echt risico hebben gelopen.”

Ondertussen zit ook Damen met een kostenpost vanwege de affaire. Om hoeveel geld dit precies gaat, kan De Vries niet zeggen. „Dat is nog onderwerp van onderzoek.”