Hartje winter staan veel ouderen in Oost-Europa voor de keuze: kopen we van ons laatste beetje geld aardappelen, medicijnen of brandhout? Talloze mensen in de marge van de samenleving (vaak ouderen, chronisch zieken en gehandicapten) moeten rond zien te komen van zo’n dertig tot vijftig euro per maand.

Door de politieke perikelen met Rusland is het gas voor Oost-Europeanen onbetaalbaar geworden. Brandhout kost je in de wintermaanden bijna je hele pensioen. Hoe moet je dan de winter doorkomen?

Zo’n 30.000 van de meest kwetsbare mensen krijgen ieder jaar een of meer voedselpakketten via Dorcas. Op zichzelf lost dit het armoedeprobleem niet op. Wel helpt dit mensen mede de winter door en is het een van de stappen naar een menswaardig bestaan. Mét perspectief.

Dit jaar werd de voedselactie gehouden van 29 oktober tot en met 5 november. Het was de 22e keer dat ruim 10.000 vrijwilligers voedsel inzamelden voor de allerarmsten in Oost-Europa.

Aanvulling

Hoe zinvol is het eigenlijk om mensen een voedselpakket te geven? Mensen die deze kritische vraag stellen, houden doorgaans geen rekening met de bijzondere omstandigheden in Oost-Europese landen. Het is namelijk heel zinvol. Alleen al omdat kwetsbare mensen ervaren: ik word gezien en gehoord. Maar ook omdat zij hierdoor, als aanvulling op het in de zomer overgespaarde voedsel, nu meer voedingsstoffen binnenkrijgen. En omdat de ontvangers dankzij een kostenbesparing op voedsel nu wél brandstof of medicijnen kunnen kopen. Dit neemt niet weg dat we met de jaarlijkse voedselactie natuurlijk niet het hele armoedeprobleem in Oost-Europa kunnen oplossen.

Contacten

Voor veel ontvangers betekent een voedselpakket het verschil tussen wegzakken in een poel van eenzaamheid, misère en gebrek en net het hoofd boven water kunnen houden. Een belangrijk gegeven hierbij is dat deze hulp niet op zichzelf staat maar onderdeel is van een breder programma. Dat is erop gericht dat mensen die vaak te oud en te gebrekkig zijn om geheel voor zichzelf te kunnen zorgen van een lokaal vangnet worden voorzien. En dan wordt de impact écht zichtbaar. Met zo’n lokaal vangnet krijgen vindingrijkheid en veerkracht van mens en samenleving een enorme impuls.

Meestal hebben juist de meest kwetsbare ouderen geen netwerk, laat staan een vangnet. Hun kinderen, als die er al zijn, werken vaak (al dan niet legaal) ver weg in Rusland, Griekenland of Italië. Onderling wantrouwen in de voormalige communistische samenlevingen viert helaas nog altijd hoogtij.

Door het betrekken van lokale mensen uit kerk en samenleving bij de distributie en bij sociale activiteiten ontstaan er juist waardevolle contacten. Zo krijgen mensen weer oog voor elkaar en zien ze naar elkaar om. Een ultieme kans voor mensen om uit hun isolement te komen. Aandacht voor elkaar en menselijke warmte stralen af op de gemeenschap. Goed voorbeeld doet immers goed volgen. Effect van hulp heeft op zo’n manier vele materiële en immateriële gradaties, die elkaar versterken.

Verbinding

Het inzamelen van voedsel in Nederland gebeurt ieder jaar op grote schaal. In scholen, kerken en supermarkten zamelen duizenden mensen levensmiddelen in. Uit deze actie ontspruit een belangrijk neveneffect: betrokkenheid en verbinding. Zowel in Nederland als in de landen die worden geholpen: Oekraïne, Albanië, Moldavië en Roemenië.

Lokale partners en kerken zorgen ervoor dat het voedsel bij de mensen terechtkomt die dat het hardst nodig hebben. Dit houdt meer in dan slepen met dozen. Vrijwilligers en partnerorganisaties voeren gesprekken met de begunstigden, geven hun aandacht en laten merken dat er mensen zijn die om hen geven. Het besef dat anderen eigenhandig voedsel hebben gegeven, bemoedigt hen. Bovendien sluit de voedselactie aan bij de behoefte van mensen en kerken in Oost-Europa om iets concreets te doen voor kwetsbare mensen.

Natuurlijk wordt er gedurende het jaar veel voedsel lokaal ingekocht. Voorverpakt voedsel komt daar echter van dezelfde voedselconcerns als bij ons en tegen vergelijkbare prijzen. De Oost-Europese pensioenen daarentegen bedragen slechts een fractie van wat wij in Nederland gewend zijn. Voorverpakt voedsel is dus onbetaalbaar voor het meest kwetsbare deel van de bevolking.

De auteur is algemeen directeur van Dorcas. >>dorcasvoedselactie.nl