VVD-leider en vice-premier Zalm riep Nijs woensdagochtend op het matje naar aanleiding van het kamerdebat dinsdagavond over haar interview met Nieuwe Revu. Zij had daarin naar veler oordeel veel te stuntelig opgetreden.

Fractievoorzitter Van Aartsen was ook aanwezig bij het overleg tussen Zalm en Nijs. Zalm zei dat hij „een zwaar hoofd” had in het functioneren van Nijs. Volgens de VVD-leider had Nijs drie jaar lang foutloos moeten opereren omdat iedereen op elke slak zout zou gaan leggen.

Nijs trok daarop de conclusie dat ze beter kon opstappen. Ze zegt dat er geen dwang op haar is uitgeoefend.

Zalm en Van Aartsen hadden haar duidelijk gemaakt dat haar positie door het interview en door het debat was verzwakt. „De andere coalitiepartners of de minister zouden misbruik kunnen maken van mijn verzwakte positie. In dat geval is het beter om op te stappen”, zo oordeelde Nijs.

Voor minister Van der Hoeven kwam het bericht „als een donderslag bij heldere hemel.” Het aftreden was volgens haar niet nodig geweest omdat de bewindspersonen goede afspraken met elkaar hadden gemaakt.

Ook premier Balkenende was verrast. Woensdagmiddag rond halftwee deelde Zalm hem mee dat Nijs op zou stappen. In de ogen van de premier was aftreden niet per se nodig geweest. Hij had afgelopen maandag een goed gesprek met de beide dames gehad: „Er zijn toen excuses aangeboden en er is afgesproken samen verder te gaan.”

De Tweede Kamer reageerde woensdagavond, tijdens een kort debat met premier Balkenende over het terugtreden, overwegend instemmend.

De linkse oppositie ging daarin het verst. „Het besluit was onvermijdelijk. Je kon horen en zien dat het tussen de minister en de staatssecretaris niet boterde”, aldus PvdA-kamerlid Van Nieuwenhoven. SP-kamerlid Kant was nog scherper: „Het vertrek van de staatssecretaris is terecht. Ze was niet capabel.”

CDA en D66 zeiden de beslissing van Nijs te respecteren. ChristenUnie-kamerlid Slob oordeelde dat de Tweede Kamer en minister Van der Hoeven door deze gang van zaken zijn geschoffeerd.

SGP-fractievoorzitter Van der Vlies had ook moeite met de gebeurtenissen. Hij vond het niet fair dat de staatssecretaris dinsdagavond met de gedachte naar huis ging dat het vertrouwen er was, maar dat daags daarna bleek dat de VVD toch het vertrouwen opzegde.

Organisaties in het hoger onderwijs en de studentenvakbonden reageerden opgelucht toen ze van Nijs’ vertrek hoorden. Ze voelden zich door de bewindsvrouw nooit echt serieus genomen.

De VVD heeft nog geen opvolger voor Nijs voorgedragen. In de wandelgangen klinkt de naam van senator Rosenthal, maar ook die van kamerlid Cornielje.