Dat stelde dr. Klaas van der Zwaag donderdag tijdens een thema-avond ”Rome en de Reformatie” in Tilburg, waar hij samen met dr. Gerard de Korte, bisschop te ’s-Hertogenbosch, een lezing hield. De bijeenkomst, georganiseerd door drs. mr. Jan de Man van de hervormde Elimgemeente in Tilburg samen met Stichting Stadstuin Theresia, trok zo’n vijftig bezoekers.

Ook bisschop De Korte stelde dat het goed is om bij de overeenkomsten te beginnen. Hij herhaalde Van der Zwaag, redacteur bij het Reformatorisch Dagblad, die stelde dat de grote verschillen tussen de Rooms-Katholieke Kerk en de Reformatie draaien rond de thema’s ambt, kerk en eucharistie.

Een werkelijk gesprek kan voorkomen dat rooms-katholieken en protestanten in stereotypen blijven hangen, aldus Van der Zwaag. „Mijns inziens vindt dit gesprek te weinig plaats. We hebben geen interesse in elkaar, zijn te lui om ons te verdiepen in de ander en blijven hangen in vooroordelen.”

Hij benadrukte verder dat de Reformatie nooit af is. „Het blijft moeilijk om van genade alleen te leven en het kan zomaar zijn dat een katholiek soms onvoorwaardelijker leeft vanuit dit vertrouwen op de genade en barmhartigheid van Christus dan een protestant die de leer van de genade hoog in zijn dogmatische vaandel draagt. Niet-orthodoxe vrijzinnigheid en orthodoxe rechtzinnigheid dreigen beide op hun eigen manier de erfenis van de Reformatie te verkwanselen, omdat ze door hun menselijke redenaties het Evangelie ontkrachten.”

Tegelijk stelde Van der Zwaag dat „dé tegenstelling tegenwoordig niet tussen katholiek en protestants is, maar tussen Bijbels orthodox en vrijzinnig.” Hij sprak dan ook warme woorden over de oecumene van het hart.

Bisschop De Korte benadrukte dat niet alleen leerverschillen maar ook nestgeur verwijdering schept tussen rooms-katholieken en protestanten. „Ben je in een kerk waar het orgel wat hard speelt, dan kun je er zeker van zijn dat het een protestantse is. Zeg je ”Gristus” dan ben je een protestant, is het ”Kristus” dan ben je een katholiek. De laatste zal het nooit hebben over „de Heere”, zoals een protestant niet spreekt over „onze lieve Heer”.”

Vanuit zijn kerk ziet de bisschop de laatste vijftig jaar wel een enorme toenadering tot de Reformatie, die met name werd ingezet ten tijde van het Tweede Vaticaanse Concilie. De Rooms-Katholieke Kerk bevestigt de grote betekenis van Luthers „herontdekking dat het in ons geloof gaat om de onvoorwaardelijke liefde van God. Door Luther leren we de parabel van de verloren zoon opnieuw te verstaan. De rechtvaardigingsleer hoeft geen breuk meer te betekenen tussen Rome en de Reformatie.”

„Wat is er gebeurd waardoor de rechtvaardigingsleer niet kerkscheidend meer hoeft te zijn?” vroeg een aanwezige. „En is uw mensbeeld niet te positief? Ik ben opgegroeid met de Heidelbergse Catechismus, die zegt dat ik onbekwaam ben tot enig goed en geneigd tot alle kwaad.” De Korte: „Tenzij dat wij wedergeboren worden door de Heilige Geest, zegt diezelfde catechismus. En de Rooms-Katholieke Kerk belijdt dat de zonde niet zodanig destructief geweest is, dat het verlangen naar God stuk gemaakt is. Zij ziet de mens als een schepsel dat ten diepste verlangt naar zijn Schepper.”

Die rooms-katholieke mensvisie is Van der Zwaag te optimistisch. „U zegt dat in Christus de hele wereld is gered. Dat zal een orthodoxe protestant nooit zeggen.” De Korte: „Beide mensbeelden gaan uit van gebrokenheid en zondigheid. In de Rooms-Katholieke Kerk zie je veel variatie. Ik denk dat de visie van jansenisten dicht bij de calvinistische mensvisie zit. Augustinus, vooral in zijn jonge jaren, was wat minder somber.” Van der Zwaag: „Het is dan ook jammer dat de Rooms-Katholieke Kerk de late, antipelagiaanse Augustinus nooit heeft aanvaard.”