Ik doel op de afspraken dat je een beperkte schuld mag hebben of in ieder geval nastreven. En dat je als land in normale economische jaren niet rood mag staan. Dit om destabilisatie van de muntunie te voorkomen.

Sinds 1999 hebben veel eurolanden zich he-le-maal niets aangetrokken van die regels. Natuurlijk, Griekenland is het meest bekende voorbeeld. Dat land loog zelfs jarenlang over zijn financiële toestand. Maar wat te denken van Italië, dat zich ook bijna nooit aan die regels hield en elke waarschuwing die in acht te nemen, negeerde? Of Frankrijk. Daar geldt hetzelfde voor met als aanvulling dat Frankrijk zelfs meermaals aangaf zelfs niet van plan te zijn zich aan de regels te houden in de toekomst!

De vraag is nu: welke landen zijn verantwoordelijk voor het feit dat het Europese experiment met een gemeenschappelijke munt niet echt goed loopt en dat de levensvatbaarheid van de euro bij lange na niet verzekerd is? Zijn dat de landen die zich vanaf het begin niet of nauwelijks aan de genoemde regels hielden of landen die dat juist wél deden?

Vorige week verscheen er in het Algemeen Dagblad een interview met Johan Witteveen. Hij was twee keer onze minister van Financiën en tussen 1973 en 1978 zelfs de baas van het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Niet zomaar iemand dus. Volgens hem is de eurocrisis veroorzaakt „doordat landen als Nederland en Duitsland al jaren veel meer exporteren dan importeren.”

Inderdaad: geen woord over Griekenland, Frankrijk en Italië. Nee, Duitsland en Nederland zijn schuldig omdat ze zo goed zijn. Zo goed? Jazeker! Dat die twee landen jaar in, jaar uit meer spullen slijten in het buitenland dan dat ze uit andere landen halen, ligt voor een belangrijk deel aan het feit dat ze gewoon steengoed zijn in wat ze maken. Hun spullen zijn zo goed dat men in de rest van de wereld veel geld over heeft voor alles wat het stempel ”Made in Germany” of ”Made in Holland” draagt. Dat is niet zomaar uit de lucht komen vallen, maar is het resultaat van decennialang investeren, innoveren, leren en ernaar streven beter te worden dan de rest.

De afgelopen dagen laaide ook de discussie op over de vraag of Duitsland en Nederland de euro in gevaar brengen omdat de regeringen daar begrotingsoverschotten melden. Onverantwoord gedrag, aldus velen. Duitsland moet geld laten rollen om de zwakke eurolanden en dus de euro te redden, luidt de kritiek.

Die redenering aanhangen getuigt mijns inziens van een ernstig gebrek aan vermogen om voorbij de zeer korte termijn te willen of kunnen kijken. Vergrijzing gaat de komende jaren toeslaan in Europa. De meeste Europese landen betalen uit huidige inkomsten de pensioenen. De combinatie van steeds meer ouderen die langer leven aan de ene kant en steeds minder werkenden aan de andere kant, kun je gerust een uitdaging noemen.

Vergrijzing is gelukkig geen kwestie van voorspellen maar van rekenen: je weet hoeveel mensen in je land wonen, hoe oud ze zijn, hoe oud ze waarschijnlijk worden en hoeveel kinderen er ongeveer geboren worden. Zo kun je bereken hoeveel inwoners je land zal hebben in de komende decennia.

Wat dit alles met Duitsland te maken heeft? Dit land wordt het hardst getroffen door de vergrijzing in Europa. Over twintig jaar zijn er 10 miljoen minder Duitsers. In 2060 wonen er zelfs ruim 20 miljoenen minder mensen in dat land. Dat staat gelijk aan alle inwoners van Nederland en Denemarken bij elkaar. Het is met het oog daarop dat de Duitse regering, nu het nog kan, geld wil oppotten zodat de toekomstige generaties Duitsers niet in armoede leven. Lijkt mij een betere bestemming voor dat geld dan Griekenland en Italië drijvend te houden. In de wetenschap dat ze binnen de kortste keren zeer waarschijnlijk toch weer in grote problemen zullen komen.

De auteur is monetair econoom en publicist.