Column (Jan van Klinken): Zuiveringsgilde
Het verbaast me dat de grote geleerde Desiderius Erasmus nog niet van zijn sokkel is gehaald. Rotterdam is nog altijd de trotse bezitter van zijn standbeeld, gesitueerd op het Grotekerkplein in de Maasstad. Het staat al in die stad sinds 1622, maar je kunt je afvragen of het monument zijn langste tijd niet heeft gehad.
Door ons land waait een wind van opperste zuiverheid waarbij veel van onze historische grootheden eraan moeten geloven. Jan Pieterszoon Coen? Een ordinaire slavenhandelaar. Dat een van de drukste tunnels in ons land zijn naam draagt: zo snel mogelijk veranderen. Met Michiel de Ruyter idem dito. Alles wat aan deze zeeheld herinnert, moet worden uitgestuft. Nog zo’n schurk: Witte de With. Die was ook niet okselfris.
Intussen vraagt u zich misschien af wat er mis was met Erasmus. Een enkel voorbeeld maakt veel duidelijk. Erasmus vond Frankrijk het bloeiendste deel van de christenheid omdat dat land niet met „Joden en half-Joodse maranos (bekeerlingen) is geïnfecteerd.” Dat liegt er dus niet om. Wikipedia tekent hierbij aan: „Maarten Luther ging op dit punt veel verder.” Dat zal best, maar Joden die een land infecteren, dat mag je gerust antisemitisch noemen.
Waar de zuiveringsbrigade geen oog voor lijkt te hebben, en misschien zelfs wel niet wil hebben, is de context van de tijd waarin de ‘slachtoffers’ leefden. Jodenhaat was eeuwenlang de gewoonste zaak van de wereld. Daarmee is niets goedgepraat; het was, is en blijft verschrikkelijk. Maar het verklaart veel.
Ook over de slavernij valt een boom op te zetten. Er wordt gedaan alsof ons land daarin kampioen was en dat we ons daarom voor de helden van toen diep zouden moeten schamen. Het moge duidelijk zijn dat iedere slaaf die ons land heeft verhandeld, er een te veel was. Maar wie zegt dat wij het op dat punt zo bont hebben gemaakt, kent de geschiedenis niet. Vergeleken met wat de Arabieren aan slavenhandel bedreven, waren wij maar kruimeldieven.
Terzijde: ik had hierover wel graag meer gehoord tijdens de geschiedenislessen. Een antisemitische Luther en zeehelden als slavenhandelaars, dat is mijn generatie allemaal onthouden. Gewoon vertellen, dat behoedt voor persoonsverheerlijking.
Mocht het zuiveringsgilde trouwens nog op zoek zijn naar nieuwe gegadigden, dan heb ik er nog een. In ons land wemelt het van de straten die naar prins Bernhard zijn vernoemd. Die nam het, zoals we weten, niet zo nauw met de huwelijkse trouw. Of wacht, huwelijkstrouw, dat vindt het zuiveringscomité misschien wel een heel vies woord en mogelijk is Bernhard juist hun held. Het zal toch niet waar zijn dat hij straks het plekje op de sokkel van Erasmus inneemt?
