Is de zaak niet wat overdreven. Vergeleken met luchtvervuiling in India en China is de lucht hier toch brandschoon?

„Op die manier zou je alle problemen in Nederland kunnen bagatelliseren. Het blijft een feit dat er jaarlijks tienduizenden mensen ziek worden door schadelijke stoffen in de lucht. Denk aan hart- en vaatziekten of hersenaandoeningen. Uit een recente studie bleek dat slechte lucht bijna even schadelijk is als roken bij een zwangerschap. En volgens het RIVM sterven er jaarlijks duizenden mensen vroegtijdig door luchtvervuiling. Dat zijn gigantische aantallen die de urgentie wel degelijk laten zien.”

Vroeger was de lucht in Nederland toch nog veel vuiler?

„Dat hangt ervan af hoever je terug gaat. Veel vroeger was het juist schoner. Maar inderdaad is de luchtkwaliteit de laatste vijftig jaar verbeterd dankzij schonere auto’s en schonere industrie. Hoewel de verbetering de laatste jaren stabiliseert.”

Welke stoffen zijn de grootste boosdoeners?

„In de rechtszaak ging het om twee stoffen: fijnstof en stikstofdioxide. Die laatste overschrijdt in Nederland het vaakst de norm. Vooral rond drukke wegen waar veel auto’s rijden.

Overigens zijn roet en ultrafijnstof nog ongezonder, maar daar zijn geen richtlijnen voor waar we een overheid aan kunnen houden met een rechtszaak.”

Wanneer is Milieudefensie tevreden?

„Als iedereen zonder zorgen de buitenlucht kan inademen. Je hebt als mens nu eenmaal geen keuze: je moet het doen met de lucht om je heen. Zelfs als je zelf weinig schadelijke stoffen uitstoot, adem je dagelijks vervuilde lucht in. Wij beroepen ons op de mensenrechten. Ieder mens heeft recht op gezonde lucht.

De normen voor luchtkwaliteit van de Wereldgezondheidsorganisatie zijn voor ons het streefpunt. Ze zijn strenger dan de Europese. Maar je moet ook realistisch zijn: je kunt luchtvervuiling niet volledig terugdringen. Er zijn bijvoorbeeld ook natuurlijke bronnen van schadelijke stoffen.”

Voor wie is deze uitspraak een overwinning?

„Voor iedereen die lucht inademt. Voor mensen die geen last hebben van hun longen, omdat zij er in de toekomst last van kunnen krijgen. En zeker voor de circa één miljoen patiënten die niet naar buiten kunnen op dagen met sterk vervuilde lucht. De uitspraak is winst voor ieders gezondheid.”

Maar de lucht is niet gelijk schoon.

„Nee. Je hebt niet van de een op andere dag een schone lucht. Maar de overheid is nu wel aan zet om de waarden voor schone lucht te halen. En wij gaan de staat aan hun plannen houden.”

De overheid komt binnen twee weken met een plan om aan de normen te voldoen. Wat moet er in dat plan staan?

„Op snelwegen en in steden, overal moet de lucht worden verbeterd. Schadelijke stoffen moeten vooral niet worden verspreid. Zo van: we laten de auto’s een andere route rijden om elders een norm te halen. Gezondheid moet het uitgangspunt zijn.”

Milieuzones instellen, dieselauto’s afschaffen, houtkachels verbieden? Voor welke maatregelen pleit Milieudefensie?

„Dat zijn goede voorbeelden. Voor de binnensteden bieden milieuzones deels uitkomst. Om de luchtkwaliteit in de stad te verbeteren kun je er verder voor zorgen dat iedereen een alternatief heeft voor de auto. Ook het wagenpark kan schoner, denk aan elektrische busjes voor pakketbezorging.

We pleiten verder voor het terugdraaien van de verhoging van de maximumsnelheid op snelwegen. Die 130 km/h is namelijk funest voor de luchtkwaliteit. Het terugschroeven van die maatregel is makkelijk, laten ze daar maar eens mee beginnen.

Het invoeren van een enkele maatregel zou overigens onvoldoende zijn om de luchtkwaliteit te verbeteren. Er is een omslag nodig. Kleine aanpassingen zetten geen zoden aan de dijk. De leefbaarheid van de stad moet structureel beter. We moeten van vervuilend vervoer naar duurzaam vervoer.”

Al heeft Nederland alles op een rijtje, vuile lucht houdt zich niet aan grenzen en komt gewoon aanwaaien.

„Alles is mooi meegenomen. Want mensen hebben het meeste last van de schadelijke lucht voor hun deur.

Trouwens, Nederland is netto een exporteur van luchtvervuiling. Er gaat meer naar Duitsland dan dat er uit het Ruhrgebied hier naartoe komt.

Verder moeten er niet alleen regionaal en nationaal dingen gebeuren, maar ook internationaal. Nederland kan zich meer inzetten om tot afspraken te komen.

Net als in Nederland zijn in Düsseldorf en Stuttgart heel recent rechtszaken geweest voor schone lucht. Die zijn ook gewonnen door milieugroepen. In die Duitse steden hangt nu een ban op diesels in de lucht.”

Na de klimaatzaak van 2015 spreekt de rechter zich opnieuw uit tegen de staat. Wat betekent dat?

„Het signaal is helder: de overheid doet niet voldoende voor een gezond en duurzaam leefmilieu in Nederland. En dat vind ik –eerlijk gezegd– schandalig. Want zorgen voor een goede leefomgeving is de morele en wettelijke plicht van een staat. Het is heel fijn dat de rechter het met ons eens is, maar dat de staat niet uit zichzelf voor schone lucht zorgt, is schokkend.”

Wat kun je zelf doen voor schone lucht?

Blootstelling aan verontreinigde lucht is moeilijk te voorkomen. Toch valt blootstelling wel te beperken. Ook kun je zelf helpen met het verminderen van de uitstoot van ongezonde stoffen.

• Stop met roken. Roken is nog vele malen slechter dan het inhaleren van vervuilde lucht.

• Ventileer in huis. De lucht in huis is meestal slechter dan buiten. Zet ramen en ventilatieroosters open.

• Verstook geen hout. Uit een vuurkorf of open haard komt veel fijnstof vrij. Wil je toch hout stoken in huis? Kies voor een moderne pelletkachel. Kaarsjes binnenshuis zijn ook een bron van schadelijke stoffen.

• Laat de auto staan. Neem de fiets of pak de trein en beperk zo de uitstoot van schadelijke stoffen. Rijd je in de auto? Ververs de lucht in je auto. Laat in tunnels en in de file geen ‘frisse’ lucht de auto inkomen, maar zet de ventilator op de recirculatiestand (maximaal een kwartier).

• Vermijd drukke wegen. Bij fietsen en hardlopen adem je veel lucht in. Kies een route door het park of langs wegen met minder verkeer, daar is de lucht al een stuk schoner. Hangt er smog? Doe rustig aan.

• Steek geen vuurwerk af. Bij het afsteken van vuurwerk komt veel fijnstof vrij. In vuurwerk zitten vaak zware metalen die erg slecht zijn voor je gezondheid.

• Gebruik de app Mijn luchtkwaliteit of check luchtmeetnet.nl. Daarop zie je hoeveel luchtvervuiling er bij jou in de buurt is. Ook krijg je advies of je bepaalde activiteiten beter kunt vermijden.

Bron: Milieu Centraal en cleanerairbetterhealth.eu.