Het einde van het gezin
Het is een moeilijk te loochenen feit: door internet en social media leven we steeds meer in onze eigen informatiebubbel. Dat is een deprimerende gedachte, omdat het menselijk leervermogen op die manier niet bijster groot is. Toch is er een lichtpuntje: wie kranten en tijdschriften leest, díé komt ook regelmatig ándere meningen tegen.
Zo bezien valt het te hopen dat velen het artikel van historicus, journalist en filosoof Frank Mulder hebben gelezen dat twee weken geleden in het links-liberale opinieblad De Groene Amsterdammer verscheen. Het droeg de titel ”Het einde van het gezin” en bevatte een onderzoek naar de effecten van echtscheiding in achterstandsbuurten, meer in het bijzonder in de wijk waarin Mulder zelf woont: het Utrechtse Overvecht.
Kern van het verhaal: echtscheiding in zijn algemeenheid is desastreus voor kinderen, maar dat geldt in het bijzonder voor arme gezinnen. Het kost de samenleving miljoenen door hoge kosten voor overlastbestrijding, uitkeringen en jeugdzorg. Verder leidt echtscheiding gemiddeld genomen tot armoede en omgekeerd; beide verschijnselen samen vormen een vicieuze cirkel. Scheiding leidt op langere termijn tot een lager opleidingsniveau, minder inkomen, een groter risico op depressie, een groter risico op alcohol- en drugsgebruik en een zwakker band met de ouders.
Onthutsende cijfers laten verder zien dat echtscheiding de laatste halve eeuw is opgerukt van een verschijnsel dat vroeger alleen de elite zich kon veroorloven naar de ‘lagere’ gremia van de samenleving. Het aantal kinderen dat in Nederland zonder vader opgroeit, blijft toenemen. Maar liefst 25 procent van alle 15-jarigen woont niet bij hun vader, anderhalf keer zo veel als twintig jaar geleden. In een arme wijk als Overvecht „ziet meer dan de helft van de kinderen in de loop van hun jeugd hun vader vertrekken”.
En zo „verkruimelt met name in arme wijken de enige veiligheid die arme mensen hebben: het gezin”. Waardoor onze samenleving „van onderaf aan het eroderen is”, schrijft Mulder. Dit is een almaar voortgaand proces, aangezien echtscheiding, zoals bekend, een epidemisch en erfelijk karakter heeft.
Is er een remedie? In elk geval geen gemakkelijke, stelt Mulder. Maar de praktische boodschap van zijn verhaal is: begin er als samenleving nu eerst eens mee echtscheiding niet als een natuurverschijnsel te zien, en nog veel minder als een heerlijke verworvenheid van onze moderne tijd, maar vecht ertegen. Zie het probleem nu eens onder ogen, en ontdek vervolgens dat er in de preventieve sfeer wel degelijk íéts te doen valt. Door complete en eerlijke voorlichting over wat relaties inhouden, door huwelijksondersteuningsprogramma’s, enzovoort.
Kortom, Mulders betoog is verkwikkend. Niet alleen voor christenen, die sowieso al geloven dat God in het huwelijk man en vrouw met een onverbrekelijke band verbindt. Het kan ook heilzaam zijn voor mensen met een andere levensbeschouwing, wanneer zij hierdoor gaan inzien dat het zonder een omkeer in het gedachtenklimaat met Nederland de verkeerde kant op gaat. Wij allen moeten, ook en juist op het punt van relaties en echtscheiding, wakker worden.