De verklaring is eenvoudig: het is niet rendabel. Om de dieren buiten te laten scharrelen is land nodig en landbouwgrond is duur. Bovendien eten varkens die veel beweging krijgen meer voer dan hun soortgenoten die altijd in de stal verblijven. Ook dat kost geld. Uiteindelijk zou de prijs van het karbonaadje, de ham en de rookworst hoger worden dan de meeste consumenten ervoor willen betalen.

Varkens die buiten lopen vormen ook nog eens een dikkere speklaag. En van spek moeten Nederlanders weinig hebben. Vandaar dat in de jaren 90 enkele proeven met ”weidevarkens” op een mislukking uitliepen.

Aan de andere kant kiezen steeds meer Nederlanders juist bewust voor biologisch voedsel. Daar profiteert de kleine groep biologische varkenshouders van. In samenspraak met gespecialiseerde slachterijen, waarvan De Groene Weg –onderdeel van vleesconcern Vion– de grootste is, wordt de productie afgestemd op de vraag, zodat de boeren een redelijke prijs voor hun varkens ontvangen.

Nederland telt pakweg 12,5 miljoen varkens, die volgens het CBS gehouden worden op een kleine 4500 bedrijven. Waar vroeger elke boer wel een handjevol varkens hield, zijn de meeste varkenshouders tegenwoordig gespecialiseerd. Dat wil zeggen dat ze niet ook nog eens koeien melken of aan akkerbouw doen. Ruim de helft van het geproduceerde varkensvlees wordt geëxporteerd, vooral naar Zuid-Europa en Duitsland. De sector heeft zware tijden achter de rug, maar het laatste jaar gaat het beter.

In 2016 telde Nederland volgens controleorganisatie Skal 148 biologische varkensboeren. Zij houden samen ruim een half procent van alle varkens. Sommigen, onder wie Andries en Janny van den Bogert-Hoeflaken uit het Gelderse Hedel –waar de foto’s gemaakt zijn– verkopen vlees rechtstreeks aan consumenten.

Fotograaf Gert van den Bosch over zijn foto

„Die ene foto maakte ik met een groothoeklens, terwijl ik in de modderpoel zat. Erin, ja. Zodra ik bewoog, gingen de varkens ervandoor.

Die beesten zijn ontzettend intelligent. Ze communiceren echt met elkaar. Als de moeder aan het zogen is, maakt ze continu geluid. Varkens beschikken over een heel scala aan geluiden. Anders dan bijvoorbeeld schapen, die pruttelen meer. En varkens zijn schoon. Als ze een groot hok hebben, doen ze hun behoefte op een vaste plek.

Op een bepaalde leeftijd zijn varkens niet superschuw. Als ze een maand of drie, vier zijn, kunnen ze zelfs aardig vervelend zijn, dan beginnen ze aan je kleding te eten. Vaak is dat spel, maar ’t is wel wat lastig. Pas als ze ongeveer een jaar zijn, worden varkens schuw.”

Fotograaf Gert van den Bosch is geboeid door het leven en werken op en rondom boerderijen. In deze serie een selectie uit zijn collectie. Dit is deel 7: varkenshouderij.