De moord in Berghem op drie kinderen en de zelfmoord van de dader, hun moeder, blijft de gemoederen bezighouden.Rond zo’n afschuwelijk gebeuren zoeken we sowieso naarstig naar tekenen die wijzen op iets van ontoerekeningsvatbaarheid van de dader, naar signalen die het onbegrijpelijke van zo’n drievoudige kindermoord, gepleegd door de moeder, enigszins kunnen verklaren. Deze week kregen we juist een tegenovergestelde boodschap. Uit achtergelaten brieven bleek dat de vrouw weloverwogen tot haar daad was gekomen. Genoeg vragen dus.

Maar die mogen niet alleen cirkelen rond de vrouw in kwestie. Want dat is wat de afgelopen dagen opviel: dat de persoon en de psychische toestand van de vrouw sterk in het middelpunt stonden. De omstandigheden waarin zij verkeerde -met drie kinderen achtergebleven na een scheiding- lijken nauwelijks relevant als verklaring van haar daad. Kennelijk zijn we er al zo aan gewend om mensen als individuen te benaderen, dat we de rol van de sociale verbanden en de gevolgen van het wegvallen ervan nog nauwelijks van belang achten bij het proberen te begrijpen van extreem afwijkend gedrag. Op dit punt is dan ook een protest op zijn plaats, omdat christenen er diep van overtuigd zijn dat scheppingsordeningen als het huwelijk en het gezin van existentieel belang zijn voor een mens en zijn functioneren. En dat het wegvallen ervan diepingrijpende gebeurtenissen voor ons mensen zijn. Als deskundigen ons deze week geruststellend voorhouden dat dit soort drama’s vrijwel nooit voorkomt, is wantrouwen op zijn plaats, juist omdat we in onze samenleving bezig zijn al die door God aan ons gegeven verbanden te grabbel te gooien.

In dit verband zijn er zeker ook vragen te stellen aan de vader van de drie kinderen, omdat die volgens de berichten met zijn nieuwe vriendin in hetzelfde dorp is blijven wonen. Hoe kan iemand zoiets doen? Wellicht had hij de nabijheid van zijn kinderen op het oog. De keerzijde van zo’n keuze is dat je je vroegere vrouw levenslang opzadelt met de status van verlatene. Is er iets bitterder voor een achtergebleven moeder dan die positie?

Vragen zijn er ook aan onze samenleving als geheel te stellen. Wie zijn eigen straat of buurt een beetje kent, weet het: wat is er onder ons burgers een morele smakeloosheid en lauwheid. Waar is er bijvoorbeeld nog openlijke verontwaardiging over het feit dat een huwelijk wordt opgebroken omdat een van de partners er een vriendin op nahoudt?

En dan is er de stuitende verwaarlozing van de status van het moederschap in onze samenleving. Haar rol heeft nauwelijks nog een plek in de publieke moraal. In plaats daarvan ligt de aantrekkingskracht van de vrouw in haar uiterlijke schoonheid, haar jeugdig voorkomen of haar carrièredrift. In ieder geval niet in haar zorgzaamheid en trouw binnen het gezinsverband.

Wat dit te grabbel gooien van scheppingsordeningen op langere termijn voor gevolgen heeft, laat zich raden. We hebben hier nog geen Zuid-Amerikaanse toestanden, waar veel mannen zich tegenover hun vrouw gedragen als ’kortverbandvrijwilligers’, maar gezien de morele richtingloosheid die er op dit terrein bij ons bestaat, drijven we die kant wel op.

Juist om die reden zijn er ten slotte ook indringende vragen voor de christelijke gemeente. Want in een samenleving die vanwege individualisme en anonimiteit uiteenvalt, heeft die een geweldige taak. Zo vlak na Pinksteren is het goed om te beseffen dat de eerste christenen zich nadrukkelijk anders gedroegen dan hun omgeving. Er was oog en zorg voor elkaar, de onderlinge gemeenschap werd beleefd en het huwelijk werd in ere gehouden.

Of dat anno 2004 ook zo is? Laten we met die vraag op de lippen ons maar eerlijk voor God verootmoedigen.