Konden de Nederlandse Spoorwegen de afgelopen jaren telkens glansrijker resultaten melden, de cijfers over vorig jaar stemmen de onderneming niet tot vreugde. De gebruikelijke persconferentie ter gelegenheid van de presentatie van de jaarcijfers bleef dinsdagmiddag achterwege. „Begin januari was al gemeld dat het allemaal veel minder zou zijn”, aldus een woordvoerster van NS woensdagmorgen. Een simpele fax deelde mee dat het in 2001 niet best ging en dat het ook in 2002 in veel opzichten halen en brengen zal zijn.

Op de kernactiviteit van de NS, het vervoeren van treinreizigers, verloor het bedrijf vorig jaar zelfs geld. In 2000 werd nog 152 miljoen euro winst gemaakt. Dat bedrag is nu veranderd in een verlies van 1 miljoen euro. De omzet bij het reizigersvervoer steeg wel iets, met 4,2 procent tot ruim 1,5 miljard euro. Dat cijfer is toe te schrijven aan de prijsverhoging van de kaartjes, begin vorig jaar.

Dit jaar verhoogde de NS de prijzen van de kaartjes niet. „Dit gegeven blijft, samen met de inspanningen om de kwaliteit op orde te brengen en te verbeteren, drukken op het totale bedrijfsresultaat.” „Verdere kostenstijgingen treden op als gevolg van onder meer een hogere heffing (door NS aan de overheid te voldoen, red.) voor het gebruik van het spoor.” Ook de rentebaten zullen over 2002 lager uitkomen, „met een dienovereenkomstig effect op het nettoresultaat”, aldus een toelichting van de financieel directeur van de NS, drs. M. Niggebrugge.

Het zal nog geruime tijd duren voordat de kwaliteit helemaal op orde is, zegt de NS in haar persbericht. Het aantal treinen dat vorig jaar op tijd reed, daalde voor het tweede achtereenvolgende jaar. In 2000 reed nog 84,7 procent van de treinen volgens het spoorboekje. Vorig jaar daalde dat percentage tot de beruchte 79,9 procent. Met het ministerie van Verkeer en Waterstaat kwam de NS-directie vorig jaar in een tussentijdse bijstelling het streefcijfer van 80 procent overeen. Dat getal werd net niet gehaald en zorgde op 2 januari 2002 voor het aftreden van de toenmalige spoordirectie en de gehele raad van commissarissen, onder aanvoering van president-commissaris J. Timmer.

Vooral de hoge kosten drukten de resultaten van het spoorbedrijf in 2001. Veel van die kosten hebben te maken met personeel (werving, opvang ziekteverzuim) en materieel (treinen). De NS is bezig een inhaalslag te maken waar het gaat om investering in personeel en materieel. Afgelopen jaar werd daarin 19 miljoen euro meer geïnvesteerd dan in 2000. In totaal werd 467 miljoen euro gestoken in voornamelijk vervanging en aanpassing van treinen en locomotieven.

NS Stations maakte in 2001 wel winst, maar ook minder dan het jaar ervoor. Het resultaat daalde van 71 miljoen euro in 2000 tot 38 miljoen euro afgelopen jaar. De kosten zijn meer dan verdriedubbeld. Dat heeft te maken met het feit dat „alles wat met loketten te maken heeft” overging van NS Reizigers naar NS Stations, waaronder ook de personeelskosten.

In 2000 behaalde de NS nog een „zeer hoog resultaat.” Door de verkoop van het belang in telecombedrijf Telfort en van dochter Holland Railconsult kwam er toen flink geld binnen. Vorig jaar kon de NS nog profiteren van de rente daarop. „Die gelden zijn nu niet meer bij in ons in beheer en dus krijgen wij er ook geen rente over”, aldus Niggebrugge.

De NS is van plan begin 2003 de prijs van de kaartjes gewoon weer te verhogen. „We kunnen niet volhouden dat niet te doen.” Eerder zei NS dat het achterwege laten van de verhoging het bedrijf structureel 45 miljoen euro per jaar kost.

NS Vastgoed investeerde in 2001 60 miljoen euro in de ontwikkeling van stationsomgevingen. Die investeringen blijven komende jaren stijgen. Het ”Forum” bij station Utrecht Overvecht werd in 2001 opgeleverd. In dat jaar startte onder meer de bouw van twee grote kantorencomplexen, respectievelijk ”Meander” in Zwolle en ”Eempolis” in Amersfoort.

De voorgenomen verkoop van bouwpoot Strukton Groep, eind vorig jaar verwacht, ging niet door. Het bedrijfsresultaat van de bouwactiviteiten steeg met 40 procent tot 21 miljoen euro. „Strukton staat nog te koop, maar er is geen haast bij”, aldus de NS.