Spencer was in de hoofdstad op uitnodiging van de IJslandse anti-islambeweging Vakur, om te waarschuwen tegen de gevaren van islamisering. De organisatie ziet in de vermeende vergiftigingspoging het bewijs dat moslims een toenemende bedreiging voor de IJslandse samenleving vormen.

Voorafgaand aan Spencers lezing in Grand Hotel Reykjavik, waarvoor ook een Canadese islamcriticus, Christine Williams, was uitgenodigd, had er een betoging plaats. Een handjevol moslims en IJslanders demonstreerde met hakenkruisen tegen de sprekers –haatpredikers, volgens hen– voor de ingang van de congreszaal. ”Stop hate speech. Islam is a religion of peace” (stop het preken van haat, de islam is een vredelievende godsdienst), stond op borden die de demonstranten omhooghielden. De sfeer was grimmig. De politie moest eraan te pas komen om bezoekers voor de ingang te ontzetten. Op de anti-islamlezing waren naar schatting ruim 400 geïnteresseerden afgekomen. Onder hen ook een imam van een van de twee IJslandse moslimorganisaties met wie beide sprekers het aan de stok kregen.

Rechten van de mens

Spencer hekelde in zijn toespraak de IJslandse media die hem als haatprediker zouden hebben bestempeld. „De grootste haatprediker ooit was de profeet Mohammed zelf. Hij droeg volgelingen op iedereen met het zwaard te doden die de islam verwierp.” De Amerikaanse islamcriticus riep IJslanders op waakzaam te zijn en van de IJslandse moslims te eisen zich duidelijk tegen de sharia uit te spreken. Deze gaat volgens Spencer lijnrecht in tegen de rechten van de mens. „Alleen op deze manier kan IJsland een open en vrije samenleving blijven. Wanneer je geen duidelijke grenzen stelt, zullen islamisten ongemerkt verdergaan met hun islamiseringsagenda.”

Een van de bezoekers in de zaal stelde de vraag wat het verschil is tussen de vroegere veroveringstochten van de Vikingen en de huidige jihadisten. Spencers antwoord: „Het grote verschil tussen Vikingen en moslims is dat de vroegere Vikingen geen boek zoals de Koran hadden, waarin religieus geïnspireerde teksten staan die geweld tegen andersdenkenden verheerlijken.”

Na afloop van de bijeenkomst gingen beide islamcritici met hun bodyguard en de organisatie van Vakur wat drinken in een restaurant. Hier werd Spencer enkele malen herkend. „De eerste keer schudde iemand mij vriendelijk de hand en zei een groot fan van mij te zijn. Even later werd ik door een ander uitgescholden.” Hierop besloot het gezelschap te vertrekken. Kort daarna voelde Spencer zich niet goed worden. „Ik werd gevoelloos in mijn gezicht en mijn ledematen, kreeg hartkloppingen en gaf over.” Vervolgens werd hij naar het ziekhuis gebracht. Een bloedtest wees een hoge dosering van de partydrug mdna aan.

Organisator Valdimar Johannesson laat er geen twijfel over bestaan: „Ze hebben Spencer geprobeerd te vergiftigen door ongemerkt drugs in zijn drankje te stoppen.” Als mogelijke dader wijst Johannesson naar extreemlinkse IJslanders die volgens hem sympathiseren met radicale moslims. Van de vermeende vergiftigingspoging is aangifte gedaan. De politie van Reykjavik heeft een onderzoek ingesteld.

Waakzaam

De anti-islambeweging Vakur is onlangs opgericht. De naam Vakur komt uit de IJslandse mythologie en betekent zoiets als ”alert zijn”. Medeoprichter Johannesson: „Met de aanwezigheid van de islam en de toestroom van moslimvluchtelingen moeten we waakzaam zijn.” De harde kern van Vakur telt echter niet meer dan enkele tientallen actieve leden. En extreemrechts heeft geen wortel geschoten in het IJslandse parlement. Bij de verkiezingen van vorig jaar haalde het toen speciaal opgerichte IJslandse Nationale Front niet eens de kiesdrempel. „Een triest bewijs dat onze landgenoten nog steeds het gevaar van de islam weigeren in te zien”, aldus Johannesson.

Op een bevolking van ongeveer 330.000 inwoners telt IJsland amper 1500 moslims. De hoofdstad Reykjavik telt twee islamitische organisaties. De in 1997 opgerichte Muslim Association of Iceland en de daarvan in 2009 afgescheiden Islamic Culture Centre of Iceland (ICCI).

Ahmad Taha Seddiq is imam van de ICCI. Hij werd door deze moslimorganisatie in 2011 vanuit Egypte overgevlogen om de gemeenschap te leiden. Seddiq was aanwezig bij de anti-islambijeenkomst waarop Spencer sprak. Na afloop van het vrijdaggebed doet de imam in een provisorisch ingerichte moskee in een bedrijfspand verslag van de bijeenkomst. „De toespraken van Spencer en Williams waren vol haat. Ze gaven een verkeerd beeld van de islam”, vertelt Seddiq aan een vijftigtal toehoorders in zijn preek. De imam meent dat dergelijke haatpredikers de harmonieuze IJslandse samenleving aantasten. „Als moslimgemeenschap proberen we juist het goede voorbeeld over de islam te geven. Maar als kwade tongen als Spencer en Williams hier aan het woord komen, wordt juist haat en verdeeldheid gezaaid.”

Sentimenten

Ondanks de toenemende anti-islam sentimenten is Seddiq niet pessimistisch. „Over het algemeen zijn IJslanders vriendelijk en voelen we ons geaccepteerd.” Een jaar geleden werd er weliswaar een varkenskop op een stuk land in Reykjavik gelegd waar in de toekomst mogelijk een nieuwe moskee wordt gebouwd. Seddiq: „Een incident, van structurele discriminatie is geen sprake.”

Om elkaar beter te leren kennen, organiseert de IJslandse politie bijeenkomsten tussen moslims en autochtone IJslanders. „Deze ontmoetingen zijn bijzonder vruchtbaar. Ze nemen vooroordelen over de islam weg onder de bevolking.” Seddiq verwacht van de moslimgemeenschap dat ze vrede uitdraagt. „Als imam heb ik de religieuze plicht om deze boodschap te prediken. Alleen op deze manier kunnen we IJsland veilig en tolerant houden.”

Valdimar Johannesson gelooft geen woord van wat Seddiq zegt. „Ahmad Seddiq is een levensgevaarlijke salafist. Hij is opgeleid aan de al-Azharuniversiteit in Caïro. Dat is een kweekvijver van moslimextremisme. Ze zenden hun imams over de hele wereld.” De organisator van de anti-islambijeenkomst van vorige maand benadrukt nogmaals de woorden van de Canadese islamcriticus Christine Williams: „Islamisten komen heel vriendelijk je land binnen. Ze infiltreren sluipenderwijs in de sociale systemen en de politieke structuur. Ze doen alsof ze vrienden zijn, maar zijn feitelijk uit op de islamitische verovering.”

Volgens Johannesson is de Egyptische imam ook zo’n wolf in schaapskleren. „Hij vertelt leugens.” Johannesson beweert dat moslims wanneer ze in de minderheid zijn doen alsof ze vredelievend zijn. „Maar als hun aantal groeit, worden ze gewelddadig.” Hij verwijst naar een incident, anderhalf jaar geleden, waarbij leden van beide moslimorganisaties elkaar met ijzeren staven te lijf zouden zijn gegaan in een door Saudi-Arabië gefinancierd gebouw voor gemeenschappelijk gebruik in het centrum van Reykjavik.

Nazaat

„IJsland is van oudsher een heel vredige samenleving. Dat willen we graag zo houden”, benadrukt Johannesson. „Dit gewelddadige incident tussen twee rivaliserende moslimorganisaties is een treffend voorbeeld van het sektarische geweld dat we binnen onze landsgrenzen hebben geïmporteerd. En de poging tot vergiftiging van Spencer is hopelijk echt een wake-upcall dat de islam helemaal niet zo vredelievend is zoals Ahmad Seddiq beweert.” Deze imam is volgens hem een volgeling van de moslimbroederschap.

Johannesson wijst ook met de beschuldigende vinger naar de Palestijnse Salmann Tamimi. Hij is oprichter van de Muslim Association of Iceland. „Tamimi is een extremist. Hij steunt openlijk een terroristische organisatie als Hamas.” Enkele jaren geleden zou de Palestijn een demonstratie hebben georganiseerd bij een voetbalwedstrijd in reactie op een bezoek van het Israëlische vrouwenteam aan IJsland. En op de IJslandse radio zou Tamimi hebben verkondigd voorstander te zijn van het publiekelijk afhakken van de handen van dieven. Johannesson: „Overal waar moslims komen, ontstaat er geweld. Dit moet toch een afschrikwekkend voorbeeld voor ons zijn?”

Zestig bekeerlingen

De 69-jarige Ibrahim Sverrir Agnarsson bekeerde zich tijdens een hippiereis 45 jaar geleden in Pakistan tot de islam. Toen hij in 1973 naar IJsland terugkeerde, was hij de eerste IJslander die zich tot de islam had bekeerd. Ondertussen telt IJsland een stuk of zestig bekeerlingen. De meeste van hen zijn vrouwen die zich omwille van een huwelijk met een moslim hebben bekeerd.

Agnarsson geeft geregeld lezingen op de universiteit over de islam. „Tien jaar geleden waren er veel negatieve reacties op de islam. Dit negatieve beeld werd mede veroorzaakt door de vertalingen van Spencers boeken in het IJslands”, aldus de IJslandse bekeerling. „Door mijn voorlichtingscampagne waarmee ik de valse aantijgingen tegen de islam weersprak, zijn IJslanders een stuk milder geworden.”

Zijn voorlichting heeft klaarblijkelijk vruchten afgeworpen in de kleine IJslandse gemeenschap. Jaren geleden werd Agnarsson nog vaak bedreigd op Facebook en ontving hij haatmails. Hij is zelfs een keer op straat bespuugd. „Gelukkig is dit soort bedreigingen de laatste jaren afgenomen.”

Goedlachs

De Muslim Association of Iceland is gevestigd in een omgebouwd appartementencomplex aan de rand van Reykjavik. Met grofweg 450 geregistreerde leden is de Moslimvereniging van IJsland een fractie groter dan de afgescheiden ICCI. De goedlachse en ietwat clownesk overkomende oprichter Salmann Tamimi met zijn lange baard reageert op de vermeende poging tot vergiftiging van de Amerikaanse islamcriticus. „Spencer heeft gewoon te veel medicijnen na afloop van zijn haatpreek geslikt. Dat krijg je ervan als je anderen in een kwaad daglicht stelt. En nu geeft hij de moslims de schuld. Die man is gewoon ziek in z’n hoofd”, lacht Tamimi schuddebuikend. Over het incident tussen de twee rivaliserende moslimorganisaties waarbij leden elkaar met ijzeren staven te lijf zouden zijn gegaan, zegt Tamimi: „Johannesson beweert dat alleen moslims ruziemaken, maar dat gebeurt overal. Ook IJslanders vechten onderling weleens met elkaar.”

Ook de door hem georganiseerde demonstratie tegen het Israëlische vrouwenvoetbalelftal lacht Tamimi schaterlachend weg: „Israëliërs zijn zionisten. Ze hebben Palestina bezet. En tegen mensen die land bezetten moet je demonstreren. IJsland is een vrij land en dat willen we graag zo houden.”

De Palestijn ging op 16-jarige leeftijd in 1971 in IJsland studeren. Voor de medeoprichter van de anti-islambeweging Vakur heeft hij geen goed woord over: „Johannesson zegt dat de islam een vrouwonvriendelijke religie is, maar zelf neemt hij het niet zo nauw met vrouwenrechten.” Volgens Tamimi zou Johannesson zijn ex-vrouw jaren geleden zwaar mishandeld hebben. Dit incident zou toen breed uitgemeten zijn in de IJslandse media. „Deze man is een hypocriet. Ik ben al dertig jaar met dezelfde IJslandse vrouw getrouwd, die ik met respect behandel. Het wordt de hoogste tijd dat Johannesson zich van zijn zonden bekeert in plaats van vredelievende moslims het leven zuur te maken.”