Een „belangrijk signaal” van het dreigende kantelpunt is volgens NVM-voorzitter Ger Jaarsma dat er na vijftien kwartalen een einde gekomen is aan de stijging van het aantal transacties. In de afgelopen drie maanden verkochten NVM-makelaars –goed voor drie kwart van de markt– 42.640 bestaande woningen. Dat aantal ligt 0,8 procent lager dan in het tweede kwartaal van 2016.

Uit de kwartaalcijfers die de NVM donderdag in Amsterdam bekendmaakte, blijkt verder dat de gemiddelde verkoopprijs een nieuw record heeft bereikt: 258.000 euro. Dat is 2 procent hoger dan het niveau dat vlak voor de crisis werd bereikt.

Steeds meer huizen worden voor of zelfs boven de vraagprijs verkocht. In het tweede kwartaal ging het om respectievelijk 14 en 22,5 procent. „Dit zijn ongekend hoge percentages”, zegt Jaarsma, die hierin „een duidelijk signaal van een verhitte woningmarkt” ziet. Kopers bieden volgens hem boven de vraagprijs omdat er zo weinig huizen te koop staan en veel mensen juist op zoek zijn naar een woning.

Keerzijde van de hoge prijzen is volgens Jaarsma dat mensen juist vaker woningen aan hun neus voorbij laten gaan. „Ze hebben geen zin om tegen andere gegadigden op te bieden. Om een verdere prijsexplosie, met name in de krappe regio’s, te voorkomen en een betere doorstroming te bevorderen, is nieuwbouw dringend nodig.”

Huizen die te koop staan, gaan vlot van de hand. De gemiddelde verkooptijd is in het tweede kwartaal gedaald tot 63 dagen. Appartementen en rijtjeshuizen halen nauwelijks de zes weken. Vrijstaande woningen staan gemiddeld nog vijf maanden te koop. Jaarsma: „Eind 2013 kostte het verkopen van een appartement nog gemiddeld vijf maanden. Het onderstreept hoe sterk de woningmarkt in de afgelopen jaren is veranderd.”

Het aantal bestaande woningen dat te koop staat daalt steeds sneller. Bij de NVM-makelaars ging het aan het eind van het tweede kwartaal om 72.800 stuks, in de totale markt om ongeveer 97.000. Het is volgens Jaarsma voor het eerst sinds 2004 dat het landelijke aanbod onder de 100.000 woningen duikt. Vergeleken met een jaar eerder staan ruim een derde minder huizen te koop.

Dit betekent dat potentiële kopers steeds minder te kiezen hebben. Gemiddeld gaat het momenteel om vijf huizen, bij appartementen en tussenwoningen slechts om drie. Zo’n krapte is sinds 2002 niet meer voorgekomen. Vooral in de Randstad maar ook in steden als Groningen en Eindhoven is een tekort aan nieuw aanbod. In Amsterdam is de gemiddelde verkoopprijs 21,6 procent gestegen.

Verkopers schroeven hun vraagprijzen nog steeds op. Gemiddeld werd in het tweede kwartaal voor een woning 323.000 euro gevraagd, ruim 7 procent meer dan een jaar eeder. Vooral bij appartementen gaat het snel: de vraagprijs daarvan steeg met 12,6 procent naar 198.000 euro. „Het lijkt een kwestie van tijd tot de vraagprijs van appartementen gemiddeld boven die van tussenwoningen ligt. Dat zou een unicum zijn”, aldus Jaarsma.