Het monumentale hervormde kerkje van Driesum ziet er vanbinnen onttakeld uit. Zelfs de vloer is voor de ingrijpende renovatie verwijderd. Alleen de consistorie oogt vertrouwd. Aan een van de wanden hangen de portretten van voorgangers die de gemeente hebben gediend. Onder ds. C. B. Holland (1912 tot 1915) had een reveil plaats: ”De opwekking van Driesum”.

Scriba Doeke van der Zee (65) weet niet op alle vragen over de geschiedenis van de gemeente het antwoord. „Onze vroede vaderen hier waren geen meesters in het bijhouden van de administratie”, lacht de gepensioneerde onderwijzer. Over het recente verleden kan hij meer vertellen. Tijdens en na de ambtsperiode van ds. P. van den Heuvel (1972-1976) dreigde de gemeente van kleur te verschieten. Het behoudende deel kon na enkele jaren opgelucht ademhalen. De orthodoxe ds. C. Stelwagen nam in 1980 het beroep aan. „Voor de progressieve leden was dat reden om te vertrekken, de eerste aderlating voor hervormd Driesum.”

Het Samen-op-Wegproces zorgde opnieuw voor beroering. Vooral de aanpassing van het beheer over de kerkelijke goederen deed de emoties hoog oplopen. „Een deel van de gemeente wilde vasthouden aan het aloude vrije beheer.” Toen ze het onderspit delfden, namen ze de wijk naar kerkelijke gemeenten in de omgeving: hervormd of afgescheiden. „Het grootste deel sloot zich na 2004 aan bij de hersteld hervormde gemeente van Wouterswoude.” Voor Driesum was het een gevoelige klap. Pakweg de helft van de leden zat voortaan in het buurdorp. Hervormd Driesum ontwikkelde zich tot een streekgemeente, waardoor weer sprake was van enige aanwas. Zelfs het Groningse Opende levert een paar kerkgangers. Een deel van de groei was te danken aan de schoolstrijd rond 2006 in Wouterswoude. Die veroorzaakte vooral in de christelijke gereformeerde kerken van Damwoude en Broeksterwoude grote onenigheid. Een aantal gezinnen liet zich overschrijven naar hervormd Driesum. „Dat zijn medepijlers van de gemeente geworden.”

Al met al zitten er op zondagmorgen weer ruim honderd mensen in de kerk. ’s Middags vaak nog meer. „Dan komen er nogal wat mensen die bij ons geen lid zijn.” De gemeente weet zich verbonden met de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk. „Wij staan de bevindelijk gereformeerde leer voor: het aanbod van de genade van Christus voor een verloren zondaar.”

De Friese ouderling beschouwt het als een bijzondere zegen dat de gemeente na de scheuring ds. A. J. Mensink als predikant kreeg. „Organisatorisch was het hier een gigantische puinhoop. Ds. Mensink heeft weer lijn in de gemeente gebracht en de kerkenraad meer zelfbewustheid gegeven. Inhoudelijk zijn we dezelfde gebleven. De meeste zondagen hebben we predikanten die hier ook voor 2004 al kwamen.”

Financieel hangt de vlag er minder goed bij. De kerkenraad zag zich zelfs gedwongen om de oude pastorie te verkopen. „Voor het beroepen van een predikant heb je binnen onze kerk een solvabiliteitsverklaring nodig. We mochten iemand voor 0,6 fte beroepen, bij verkoop van de pastorie voor 0,8 fte. Omdat de restauratiekosten dan uit de begroting konden. De gemeente vond het verlies van de pastorie uiterst treurig, maar er viel niet aan te ontkomen.”

Het ledental is de laatste jaren min of meer stabiel. Ook de kerkenraad blijft met drie wijkouderlingen, twee diakenen en twee ouderling-kerkrentmeesters op sterkte. Van der Zee noemt dat „een bijzondere zegen van God.” „We zijn een kleine, kwetsbare gemeente in het Galilea der heidenen. Soms worden we er stil van als we merken hoe de Heere op ons past.”

Sinds een paar jaar zijn de catechisatielessen van hervormd Driesum en hervormd Wouterswoude samengevoegd. „Vaak is een van beide gemeenten vacant; en anders worden de groepjes in goed overleg verdeeld. Dit jaar hadden wij vier belijdeniscatechisanten, voor Driesum een enorm aantal. Ze hebben belijdeniscatechisatie gevolgd bij ds. K. H. Bogerd. Die is voor 35 procent verbonden aan Wouterswoude. Ook de jeugdverenigingen en vrouwenverenigingen zijn gecombineerd.”

Fusie van beide gemeenten is nog niet aan de orde. „In Driesum woonde voorheen de elite, in Wouterswoude het voetvolk. Dat is nog steeds niet helemaal uit de genen van de mensen. Maar op termijn lijkt het me onafwendbaar dat we samen gaan beroepen. Kijk ik nog verder vooruit, dan ziet het er niet rooskleurig uit. Gelukkig is de kerk geen mensenwerk. Dat geeft me rust.”

Gemeente:

Hervormde gemeente Driesum

Waar:

Van Sytzamawei 8

Kerkverband:

Protestantse Kerk in Nederland

Gesticht:

1580 (voordien rooms-katholiek)

Hoe groot geweest:

Circa 375 bezoekers

Hoe groot nu:

Circa 100 bezoekers

zomerserie Kleine gemeenten

Dit is het eerste deel van een serie over de problematiek van kleine kerkelijke gemeenten. Volgende week dinsdag deel 2: de gereformeerde gemeente van Delft.