Koorzang, dagopeningen, interviews met christenen. Luisteraars krijgen dergelijke items sinds meer dan tien jaar via internet voorgeschoteld door de Reformatorische Omroep (RO). De laatste jaren vanuit een studio in Nijkerk. Maar blijft dat zo? De problemen bij de RO stapelen zich op, blijkt uit gesprekken van deze krant met betrokkenen.

Vooral vanwege grote financiële moeilijkheden trad eind mei de raad van toezicht (rvt) terug. Daarin zaten onder anderen de christelijke gereformeerde Edese predikant ds. J. Van Amstel (voorzitter), voormalig onderwijsman I. A. Kole (secretaris) en fiscaal jurist G. Flier. De RO werd overgenomen door een drietal bestuurders van de Businessclub Reformatorische Omroep (BCRO). Het betreft onder anderen bouwondernemer Ed Rijneveld en musicus Peter Boele. Zij willen de omroep weer goed op de rails zetten.

Onverstandig

Sinds ruim een jaar kampt de RO met forse problemen. Heet hangijzer is het ontslag van RO-directeur Arjan Klein in december 2016. Dat ontslag is aangezwengeld door de voormalige rvt. Het ontslag van Klein was „erg onverstandig”, aldus de huidige bestuurder Ed Rijneveld, vrijdag tijdens een 3,5 uur durend interview. „Reformatorisch Nederland kent Klein: een positieve jongen en netwerker pur sang”, aldus RO-bestuurder Boele, ook aanwezig bij het vraaggesprek.

Oorzaak van het ontslag van Klein zijn strubbelingen op de werkvloer in Nijkerk, zeggen Rijneveld en Boele. „Veel van de personeelsleden vonden dat Klein daar te weinig presteerde.” Problematisch was, stellen ze, met name de relatie tussen Arjan Klein en Peter Gorseman, tot voor kort hoofd radioprogramma’s bij de RO. „Hun karakters botsen, er was verschil van mening over Kleins werkwijze.”

Gorseman wilde vrijdagmiddag niet reageren. Klein was niet bereikbaar voor commentaar. Het ontslag van Klein heeft de RO, die jaarlijks zo’n 400.000 euro van donateurs ontvangt, ongeveer 45.000 euro gekost, zeggen Rijneveld en Boele. Rijneveld: „Dat is niet overdreven veel. Het betreft onder meer de reguliere ontslagvergoeding, advocaatkosten en huur van een zaaltje waarin we Kleins vertrek toelichtten.”

Trots

Rijneveld en Boele haakten zo’n 2,5 jaar geleden aan bij de RO. Boele lanceerde toen de Businessclub Reformatorische Omroep. Daarin participeren zo’n 150 bedrijven en liefdadigheidsorganisaties uit christelijke kring. De leden van de BCRO doneren maandelijks geld aan de BCRO en krijgen in ruil bijvoorbeeld toegang tot bijeenkomsten, waar ook bijvoorbeeld SGP-leider Van der Staaij weleens als spreker optrad.

„Ik ben gepast trots op de BCRO”, zegt Boele, die daar als enige fulltimer op de loonlijst staat en eerder in dienst was van Groot Nieuws Radio. „We zijn de snelst groeiende businessclub in christelijk Nederland. Ons hoofddoel is verspreiding van het Evangelie van Jezus Christus. Het is nooit onze bedoeling geweest om de RO over te nemen.” Feit is dat de RO en de BCRO zijn vervlochten. Zo was Klein tot begin dit jaar secretaris van de BCRO.

Ook de financiële situatie bij de RO leidt tot zwaar weer, zeggen Rijneveld en Boele. Met name het laatste kwartaal van 2016 ging het bergafwaarts. Rijneveld stelt dat hij uit eigen zak eind vorig jaar een lening van 30.000 euro aan de RO verstrekte, om te voorkomen dat de omroep het loodje zou leggen.

Na het vertrek van Klein vraagt de raad van toezicht begin dit jaar Rijk van Dam als interim-directeur. De voormalige Europarlementariër (CU) is, net als ds. Van Amstel en Kole, man van het eerste uur. Hij doet de eerste vijf jaren als financieel directeur administratieve zaken en wordt later presentator. Bij zijn aantreden dit jaar constateert Van Dam flinke financiële tegenvallers. „Zo hadden we te maken met het vertrek van Klein. Ik ben er zeker van dat zijn ontslag niet de door Rijneveld en Boele genoemde 45.000 euro, maar ten minste 60.000 euro kostte. Ook kreeg de RO begin 2016 een naheffing van vele tienduizenden euro’s van Buma Stemra in verband met niet afgedragen muziekrechten. We doken in de rode cijfers.”

In maart 2017 stappen onder meer Rijneveld en Boele, die dan formeel alleen nog actief zijn binnen de BCRO, naar de raad van toezicht van de RO onder leiding van ds. Van Amstel. In dat onderhoud zeggen ze zich grote zorgen te maken over het financiële reilen en zeilen bij de omroep. Ze stellen voor dat ze het roer overnemen en de raad van toezicht vervangen. Zo geschiedt. De nieuwe rvt wordt enkele dagen later omgevormd tot een bestuur, onder aanvoering van Rijneveld en Boele. „We merkten gelatenheid bij de afscheid nemende raad van toezicht. Sommige toenmalige rvt-leden hadden volgens ons niet door hoe slecht de RO er financieel voor stond”, stellen ze. „Denk aan het orkestbandje dat bleef spelen op de zinkende Titanic.”

Als Rijneveld en Boele de financiële overzichten van de laatste maanden via de voormalige rvt onder ogen krijgen, schrikken ze naar eigen zeggen flink. „Onder meer omdat wij vonden dat met de loonkosten voor zo’n 3,5 arbeidsplaatsen, verdeeld over 12 personeelsleden, een veel te grote aanslag op het budget wordt gedaan.” De RO beschikt naast vast personeel ook over zo’n 30 vrijwilligers.

Rijneveld en Boele vinden dat de „administratie zwaar incompleet was.” Van Dam weerspreekt die kritiek. „De boekhouding zat goed in elkaar.” Ook fiscaal jurist Gerrit Flier, lid van de vroegere raad van toezicht, vindt het verwijt onterecht. „Bij de overname hebben de nieuwe bestuurders alle boeken in mogen zien. Ze konden alles weten.” Rijneveld: „We hebben helaas geen inzicht gehad in de cijfers van 2017.”

Van Dam stelt dat de BCRO dit jaar niets doneerde aan de RO. „We hebben het punt nog niet bereikt dat bovenop het salaris voor Boele, in dienst bij de BCRO, er geld overblijft voor de RO.” Rijneveld geeft toe dat dit jaar geen geld van de BCRO naar de RO ging. „Wel droeg de BCRO in 2016 zo’n 9000 euro af aan de RO.”

Schone lei

Eind mei 2017 staat de RO het water tot aan de lippen. Rijneveld: „Er dreigde surséance van betaling. We konden het personeel nauwelijks het loon over mei en het vakantiegeld betalen. Ik heb de RO weer een lening van 10.000 euro verstrekt en de afgelopen weken nog eens 40.000 euro.”

Om „met een schone lei” te beginnen, besluit de nieuwe RO-leiding rond 15 juni bij uitkeringsinstantie UWV ontslag aan te vragen voor alle ongeveer twaalf medewerkers in loondienst (onder wie zo’n vier oproepkrachten), verdeeld dus over pakweg 3,5 fte. „We namen dat besluit ook omdat ons de sfeer op de werkvloer niet aanstond. Met de beweerde werkdruk viel het volgens ons erg mee.” Dat de RO-leiding alle twaalf op non-actief zette, wil niet zeggen dat de leiding al die mensen daadwerkelijk weg wil hebben, zeggen Rijneveld en Boele. „Er spelen arbeidsrechtelijke redenen. Het kan best dat alsnog plaats is voor een deel van het personeel. We zijn zelfs in onderhandeling over terugkeer van enkelen.”

Voor Van Dam, die tot voor kort één dag per week bij de RO werkte, kwam het ontslag als donderslag bij heldere hemel. „Op vakantie kreeg ik op een avond ineens een mail dat ik was ontslagen. Een bittere pil na elf jaar trouwe dienst. Het aantreden van het nieuwe bestuur zag ik aanvankelijk als gebedsverhoring, maar we kregen als team dat zich geweldig goed inzette, een opdoffer.”

Dat de RO in zwaar weer zit, houdt ook verband met een dreigende claim van de Belastingdienst. De fiscus wil dat de RO met 250.000 euro over de brug komt, omdat de omroep een scheve schaats zou hebben gereden in verband met haar vroegere anbi-status. De kwestie houdt verband met fiscale regels rond goede doelen. De RO bood donateurs opnames aan van onder andere kooruitvoeringen. Bij een anbi-status mogen in ruil voor een gift echter geen diensten worden aangeboden. De belastinginspecteur beschouwt die mogelijkheid van het aanbieden van programma’s voor alleen donateurs als een dienst. Rijneveld en Boele willen vroegere RO’ers geen nalatigheid verwijten. „Dit is een ingewikkelde zaak. We verwachten niet 250.000 euro te moeten betalen, maar een claim van enkele tienduizenden euro’s is mogelijk.”

Enorme klap

De vroegere rvt reageerde vorige week in een brief aan de RO-bestuurders „geschokt” op de „onverwachte ontslaggolf.” „We betreuren ten zeerste dat een groot aantal medewerkers van het ene op het andere moment ontslagen is. Een enorme klap voor de medewerkers die zich meer dan normaal inzetten.” De vroegere rvt stelt ook: „Tijdens de gesprekken die wij in april met de huidige bestuurders voerden, is nadrukkelijk aan de orde geweest dat de veranderingen in het besturen geen gevolgen hebben voor het personeel.”

Rijneveld en Boele bestrijden die lezing. Ze stellen dat ze op 7 april 2017 in een brief de toenmalige rvt al wezen op de mogelijkheid van ontslagen. Die brief, vrijdag ingezien door deze krant, meldt: „Het is zeer goed mogelijk dat in de nieuwe RO-organisatie een ander team nodig is. In samenwerking met de RMU zal worden gekeken naar een passend plan voor de huidige werknemers als ze niet meer in de nieuwe RO-organisatie passen.”

Flier, lid van de vroegere rvt, stelt echter dat rond de overname niet gesproken is over „ontslag van alle werknemers. Die maatregel hadden wij absoluut niet verwacht. Wel zou worden gekeken hoe de personeelskosten beter onder controle gehouden konden worden. Het was gezien de slechte financiële situatie logisch dat actie moest worden ondernomen. Maar dat álle werknemers weg zouden moeten, is niet aan de orde geweest. Bestuurder Boele gaf op 30 mei juist in bijzijn van diverse medewerkers aan dat iedereen zijn of haar baan zou behouden en dat het nieuwe bestuur in juni in gesprek zou gaan over zijn of haar werk bij de RO.” Flier verbaast zich er over dat Rijneveld oud-directeur Klein weer bij de RO heeft betrokken als zijn adviseur. „We hebben niets tegen Klein als persoon, maar gezien de afspraken rond zijn vertrek en alle recente ontwikkelingen is dit vreemd.”

Ingebroken

Op 27 juni, anderhalve week geleden, gebeurt er iets „onthutsends” binnen de RO, zeggen Rijneveld en Boele. Ze ontdekken dat „een personeelslid” binnen de RO heeft ingebroken in de emailbox van Rijneveld én op de computerserver van de omroep. „Verbijsterend.” Het duo zegt te weten wie achter de „computerinbraak” zit, maar wil diens naam niet kwijt. „Het gaat ons er niet om mensen te beschadigen.” Het vroegere personeel is ingelicht over de kwestie. De RO-leiding maakte een week geleden bij de Autoriteit Persoonsgegevens melding van de zaak. Deze krant is in bezit van een e-mail met de ontvangstbevestiging van de RO-melding over het „datalek.” Rijneveld en Boele zeggen eind volgende week te beslissen of ze aangifte doen bij de politie.

Voormalig rvt-lid Kole bevestigde vrijdagavond dat er „sinds februari 2016” fricties bestonden tussen Arjan Klein en Peter Gorseman. „De toenmalige rvt ging in mei 2016 met die twee om tafel. Aan verbetering van de verhoudingen zou veel aandacht gegeven worden. Maar daar kwam weinig van terecht.” Kole omschrijft Gorseman als een „uitmuntende radioman die keihard werkte.” Kole zegt over Klein: „In contacten naar buiten was Klein een goede directeur. Op de werkvloer bij de RO in Nijkerk functioneerde hij minder, ondanks gemaakte afspraken in mei 2016. Aan begeleiding van stagiaires, het videoteam en de dagelijkse gang van zaken in de studio gaf Klein te weinig leiding.”

Kole ontkent dat ‘zijn’ toenmalige rvt zich niet voldoende bewust was van de zwakke financiële positie van de RO. „Al sinds de oprichting van de RO zijn er zorgen of er voldoende geld van donateurs komt.” Kole stelt dat Rijneveld en Boele in gesprekken in april mondeling meermalen benadrukten dat het personeel in eerste instantie bij de RO kon blijven. „Het is onvoorstelbaar dat het huidige bestuur het personeel, dat zich bovenmate inzette voor de RO, via een mail ontslaat.” Hij hoorde vrijdagavond voor het eerst van de kwestie van de inbraak op de e-mailbox van Rijneveld. „Als dat echt zo is, distantieer ik me daar natuurlijk van. Inbreken mag niet.”

De perikelen hebben de omroep de afgelopen weken zo’n 50 van de 12.000 donateurs gekost, zeggen Rijneveld en Boele. Maar er kwam ook een handjevol nieuwe donateurs bij. De RO wil zich de komende tijd met name richten op het aanbieden van muziek en video’s van bijvoorbeeld synodes of zangavonden. Berichtgeving over de actualiteit komt op een laag pitje te staan. Rijneveld en Boele „sluiten niet uit” dat Klein weer aan boord van de RO komt. De principiële koers zou ongewijzigd blijven. Boele: „De RO is een goudklompje. Via de omroep willen we het evangelie blijven brengen.”