Het dilemma van Albert
Tijdens de uitvaartplechtigheid van koningin Juliana kwam hij even in beeld. In Denemarken en in Spanje woonde hij de kroonprinselijke huwelijken bij. Steeds meer treedt prins Albert van Monaco op als waarnemer van zijn ouder wordende vader Rainier III, sinds 1949 regerend prins van Monaco. Of het nu een symposium is van het Rode Kruis of een herdenking van slachtoffers van terroristische aanslagen, prins Albert zie je overal.
Albert is de zoon van prins Rainier uit het huis van Grimaldi. Zijn moeder is de in de jaren tachtig verongelukte prinses Gracia, een voormalige Hollywood-actrice die met Rainier huwde. Als de Monegasken inspraak zouden hebben in de pauselijke zaligverklaringen, zou Gracia alsnog tot heilige worden uitgeroepen - alleen al vanwege haar legendarische schoonheid. De twee zussen van Albert, Caroline en Stéphanie, halen vaker de roddelpers dan Albert - wegens hun (eerder mislukte) huwelijken en scheidingen.
Een en ander neemt niet weg dat de prins langzaam uit de mediaschaduw van zijn zussen tevoorschijn komt. Volgens een recente opiniepeiling hoopt 92,6 procent van de 8 miljoen Monegasken dat Albert zijn vader gaat opvolgen in „deze replica van Manhattan” ofwel dit „minuscule prinsdom van operette met z’n villa’s, tuinen en rococohotels”, aldus Frédéric Laurent, schrijver van het boek ”Le prince sur son Rocher” (2003).
Hoe zit het met Monaco en de monarchie? Monaco is een erfmonarchie die sinds 1297 wordt geregeerd door de Grimaldi’s. Tijdens de Franse Revolutie (1789) werd Monaco afgeschaft, maar in 1814 werd het heropgericht. In 1861 werd Monaco een onafhankelijke staat onder bescherming van Frankrijk. De grondwet van 1911 legde de wetgevende macht bij de prins en een nationale raad met achttien leden. Overeenkomsten met Frankrijk in 1918 en 1919 regelden de incorporatie van Monaco in Frankrijk, als de regerende prins zou sterven zonder achterlating van een mannelijke troonopvolger. Een nieuwe grondwet in 1962 schafte het „goddelijke recht van de heerser” af en regelde dat de nationale raad in het vervolg via algemeen kiesrecht werd gekozen.
Albert zelf zwijgt in alle talen over de opvolging van zijn vader. Als men hem suggereert dat hij dan zijn zus Caroline tot minister van Cultuur kan benoemen, lacht hij. „Ik heb er nog niet met haar over gesproken, maar ze zou het zeker goed doen”, luidde zijn antwoord.
Zelf maakt Albert een gewone indruk. Hij heeft, volgens een portret in Le Monde, eerder wat weg van de eeuwige student dan van een 46-jarige erfprins. Wie hem bevraagt, merkt dat de prins de vragen niet ontwijkt, maar de antwoorden handig en zorgvuldig aankleedt. „Als ik iets tegen mijn vader zeg”, bekende hij eens, „dan gaat men denken dat ik ongeduldig ben. Als ik niets zeg, verwijt men mij dat ik onnozel ben.” Ziedaar het dilemma van Albert van Monaco.
Het heeft er alles van weg dat Albert zich langzaam en gestadig voorbereidt op de troon van Monaco. Zijn situatie is niet anders dan die van kroonprinsen als Charles, Felipe, Frederik, Filip en Willem-Alexander. Tenzij er een abdicatie is van hun vader zullen ze moeten wachten tot diens dood alvorens zij de troon mogen bestijgen.
Met prins Rainier is het wel bijzonder: hij is al 55 jaar de regerende prins van Monaco. Om de simpele reden dat hij nog altijd plezier heeft in zijn taak, zo heet het. Vier jaar geleden zei Rainier wel dat hij ervan overtuigd was dat zijn zoon alle kwaliteiten bezat om hem op te volgen. Hij voegde eraan toe dat hij ook graag een nakomeling zag. Zoon Albert is, hoewel gekoppeld aan vele en talrijke dames van welk kaliber ook, tot op de dag van vandaag alleen gebleven. Bij velen deed de uitspraak van Rainier het vermoeden rijzen dat zoonlief mogelijk een homoseksuele geaardheid zou hebben. Ook over dit delicate punt zwijgt Albert, uiteraard.
Monaco heeft het goed gedaan sinds het huwelijk, uit liefde, tussen Rainier en Gracia. Het mondaine imago van het prinsdom trok talrijke investeerders naar zich toe. En nog altijd staat Monaco voor ”beau monde”, welvaart, rijkdom, glitter en glamour. Als er iets is wat prins Albert bekoort, is het de Amerikaanse cultuur. McArthur en Kennedy zijn z’n favoriete voorbeelden, maar ook Martin Luther King. Hoewel de meer ’republikeinse’ prins Rainier meer voelt voor Bush, erkent Albert dat het huidige beleid van Bush op sommige punten teleurstellend is en vragen oproept.
Feit is dat Rainier zijn zoon een solide Monaco zou nalaten. In economisch opzicht dan, want wat betreft waarden en normen ligt Monaco ver af van het overigens zo nabije Genève. Voor het eerst sinds de Franse Revolutie bulken de Grimaldi’s van het geld. Volgens schrijver Laurent zou het fortuin van de prinselijke familie in de miljarden lopen. Enkele jaren geleden verschenen er wel enkele wolken aan de horizon van Monaco. Het prinsdom zou voor criminelen en andere louche types een favoriet oord zijn om hun geld wit te wassen. Als we experts mogen geloven, zijn inmiddels de sporen van dit euvel totaal uitgeroeid.
Verdenkingen zijn er ook met betrekking tot het fiscaal beleid van Monaco. Dat zou te soepel zijn en moet zich schikken naar de Europese harmonisering. Ook de betrekkingen met zowel Straatsburg als Frankrijk laten bij tijd en wijle te wensen over - de invloed vanuit Parijs is in Monaco merkbaar. Als Albert straks de troon zou bestijgen, dan wordt het voor hem wel moeilijk om het evenwicht te bewaren in Monaco’s constitutionele monarchie. Zo zijn de buitenlandse betrekkingen de jure een taak van de vorst, maar worden die de facto waargenomen door Frankrijk. De prins is het hoofd van de regering. Hij benoemt de staatsminister -een Franse ambtenaar die door de Franse regering wordt voorgedragen; de prins mag een persoon uit een lijstje van drie kandidaten kiezen- en drie regeringsadviseurs. Zij vormen samen de regeringsraad en zijn de uitvoerende macht.
De wetgevende macht wordt gedeeld door de prins en de nationale raad. De nationale raad wordt verkozen via algemene verkiezingen. De stemgerechtigde leeftijd in Monaco is 21 jaar. Verder zijn er drie raadgevende lichamen waarvan de leden door de prins worden aangewezen. Dit zijn de kroonraad: zeven leden; de staatsraad: twaalf leden; en de economische raad met dertig leden, onder wie vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers. Het juridische systeem toont veel overeenkomst met het Franse systeem. In Monaco is de binnenlandse politieke situatie stabiel - en daar kan Albert dan op bouwen.
Tot slot een historische notitie: Een van de voorvaderen van het huidige staatshoofd van Monaco speelde een belangrijke rol bij de verdediging van Zeeland in 1304. In dat jaar streed admiraal Rainier Grimaldi onder bevel van de Franse koning aan Hollandse zijde bij de verdediging van Zierikzee tegen de door hun overwinning bij de Guldensporenslag in 1302 overmoedig geworden Vlamingen.