De gemeente wil zich vanaf nu, als zendingsgemeente, richten „op de Zaankanters in de brede zin van het woord, gelovig of niet gelovig. CGK of wat dan ook: iedereen is welkom!”

De deze week op de kop af 111 jaar oude cgk van Zaandam telt op dit moment 92 leden, van wie er zondags nog zo’n 25 in de kerk komen. De kerkenraad telt twee ouderlingen en een diaken. „Er kwamen steeds minder mensen”, zegt scriba W. van Rietschoten (overigens zelf geen ambtsdrager). „In augustus vorig jaar heeft de kerkenraad de gemeente laten kiezen: óf we heffen onze gemeente op, óf we gaan door en zoeken naar een nieuwe manier van kerkzijn.”

In samenwerking met een classicale commissie van de classis Amsterdam zijn de afgelopen maanden „intensieve gesprekken” gevoerd, die er ten slotte toe leidden dat de kerkenraad besloot om „als zendingsgemeente door te gaan.” Van Rietschoten: „Tot voor kort waren we een gewone cgk. De gemeente was naar binnen gericht, en had nog maar één doel: overleven. Dat zal nu anders worden. De nadruk komt te liggen op naar buiten treden. We willen openstaan voor iedereen. Iedereen, van welke nationaliteit ook, is voortaan van harte welkom.”

Daarbij wil de kerk, aldus de scriba, qua prediking in de christelijke gereformeerde traditie blijven staan. „Maar het taalgebruik zal anders worden, eenvoudiger, zodat ook mensen die niet in de kerk zijn opgegroeid, het zullen verstaan.” En de liturgie: „We waren al gewend om uit het Liedboek voor de kerken te zingen. Maar in de toekomst zullen we nog meer de, laat ik zeggen, evangelische kant opgaan. Ook opwekkingsliederen zullen bijvoorbeeld een plaats krijgen.”

Toen eenmaal het besluit was genomen om als zendingsgemeente verder te gaan, schreef de kerk van Zaandam een brief aan alle predikanten binnen het kerkverband met de vraag of zij de draad er wilden oppakken. Met verschillende personen zijn daarop gesprekken gevoerd. „Ds. Den Hertog paste precies in ons profiel. Hij is predikant op een heel creatieve, inspirerende manier. Hij ziet er een geweldige uitdaging in om hier in de Zaanstreek weer mensen te bereiken met het Evangelie. Kijk, zelf woon ik hier al 27 jaar; ik ben de enige in de wijk die zondags nog naar de kerk gaat. Ik vraag me af: Wie zitten hier, in de vanouds zo communistische Zaanstreek, nog op het Evangelie te wachten? Maar volgens ds. Den Hertog is er wel degelijk potentieel.”

Het concept dat de gemeente voor ogen staat, lijkt op dat van de Amsterdamse cgk, waaraan dr. S. J. Wierda is verbonden, en op dat van de ICF-gemeente in Rotterdam, waaraan Theo Visser is verbonden. „Dat blijkt fantastisch te werken”, zegt Van Rietschoten. „Er ontstonden daar weer bloeiende gemeenten, waarin tal van nationaliteiten zich thuis voelen. En waarom zou dat hier niet kunnen?”

De beslissing om zendingsgemeente te worden, heeft duidelijk gevolgen. Kerkgebouw en gebouwen zullen moeten worden verkocht. Van dat geld kan vervolgens ds. Den Hertog worden betaald. „Je kiest ervoor: je geld niet in stenen stoppen, maar in mensenlevens.” Zoals het er nu naar uitziet, zal de gemeente tot volgend jaar mei in het huidige bedehuis kerken. Daarna wordt de overstap gemaakt naar een andere, laagdrempelige locatie. Naar verwachting zal ds. Den Hertog, op dit moment nog predikant in Groningen, in augustus aan de cgk van Zaandam worden verbonden.

De veranderingen brengen de nodige emoties teweeg, constateert de scriba. „We hebben inmiddels al heel wat gesprekken gevoerd. Vooral oudere mensen zijn verdrietig: zij zijn hier soms geboren, gedoopt, hebben hier hun herinneringen.” Toch krijgen de plannen volgens hem brede steun. „Bij de stemming, afgelopen zondag, was niet alleen de uitkomst heel positief, maar was ook de opkomst bijzonder hoog. Dat geeft wel aan dat het leeft in de gemeente.”

En straks? Hoeveel leden telt de gemeente over, zeg, vijf jaar? Van Rietschoten: „Ik verwacht dat we het eerste jaar gelijk zullen blijven. En vervolgens: dat we elk jaar met zo’n 10 à 15 procent zullen toenemen. Dus over vijf jaar zullen er een 150 leden zijn.”

Ook de cgk van Amsterdam-Noord is dermate klein geworden dat zij „niet levensvatbaar” is „zonder radicale koerswijziging”, zo berichtte het CGK-orgaan De Wekker onlangs. De gemeente zoekt inmiddels, begeleid door een commissie uit de classis, aansluiting bij de Amsterdamse gemeente De Bron, waar christelijke gereformeerden en Nederlands gereformeerden samenwerken. Morgenavond zal onder andere hierover opnieuw worden vergaderd.