De vraag van een Poolse journaliste, dinsdag, was goud waard. Ze gooide Timmermans voor de voeten dat hij „al maanden zocht naar raakvlakken” met de Poolse regering. Toen viel de Eurocommissaris haar in de rede. „Maanden? Al een jaar, ben ik bang.”

Timmermans maakte op een persconferentie die hij dinsdagmiddag gaf een tamelijk moedeloze indruk. Hij probeert de Poolse regering te bewegen een einde te maken aan de patstelling in het constitutionele hof. Het land moet de aanstelling van rechters door de vorige regering respecteren en de uitspraken van het hof aanvaarden. Dat gebeurt nu niet.

Macron

In Emmanuel Macron heeft Timmermans een medestander gevonden. De Franse president beloofde tijdens zijn verkiezingscampagne om „de zaak Polen binnen drie maanden op te lossen.” Met Macron in het Elysée moet Polen zijn rol in Europa volgens sommige analisten heroverwegen. Hun redenering zou hout snijden als Duitsland en Frankrijk met een boze blik andere landen konden laten inbinden, maar die tijd is voorbij.

In Warschau geldt: Polen eerst. Of beter: de Polen eerst. De man op straat bepaalt het beleid, zo zegt de regering, zelfs als dat ongemakkelijke maatregelen vergt. „We geven meer om het volk dan om de wet”, verklaarde een parlementariër van Recht en Rechtvaardigheid (PiS) treffend.

Spierballentaal

Het leidt tot een soms dreigende ondertoon in de hoopvol bedoelde persconferentie van Timmermans. Een journalist vroeg naar het moment waarop de Commissie met een „andere strategie” zou komen. „Het helpt me niet om een dialoog te voeren als ik met dreigementen kom”, zei Timmermans, „maar we hebben een gereedschapskist. Daarin zit ál het gereedschap en waar nodig zullen we dat gebruiken.”

Het was de spierballentaal die Timmermans zo kenmerkt. Toch wordt er in Warschau weinig waarde aan gehecht. Het meeste ‘gereedschap’ van Timmermans om een EU-land tot luisteren te dwingen –zoals het ontnemen van stemrecht– kan alleen worden ingezet wanneer alle landen daarmee instemmen. Dat zal Hongarije voorkomen.

Timmermans had gevraagd om ‘Polen’ op de agenda te zetten in de vergadering van de Europese Raad van dinsdag. Zo moet de informele druk worden opgebouwd. Zeventien landen kozen zijn kant, wat tot jubelende berichten leidde, maar zes landen bleven neutraal – waaronder het Verenigd Koninkrijk, een bondgenoot van Polen op vele thema’s. Hongarije sprak nogmaals zijn steun voor Polen uit. De Poolse minister weersprak tijdens de vergadering dat er regels zijn geschonden, maar ging wel op de argumenten in.

„Tot dusverre hebben we nog niet de resultaten bereikt waarop ik gehoopt had”, gaf Timmermans tijdens de persconferentie na de vergadering toe. „Maar ik geloof nog steeds dat we enige vooruitgang kunnen maken, al hangt dat af van de bereidwilligheid van de Poolse overheid.”

In het Europees Parlement wordt vandaag gestemd over een resolutie die naar verwachting oproept tot scherpere maatregelen.