Mochten de vakbondsleden tegen het advies van hun voorzitters De Waal (FNV) en Terpstra (CNV) in ja zeggen tegen het voorstel, dan zal het kabinet het compromis alsnog uitvoeren, zo zei premier Balkenende woensdag na afloop van de ministerraadsvergadering. In de tussentijd gaat het verder met het ontwikkelen van zijn eigen, oorspronkelijke plan, waarin de mogelijkheden om belastingvrij voor prepensioen te sparen geheel worden geschrapt.

Niettemin vindt met name het CNV dat de sociale partners onderling nog eens moeten bekijken of ze het toch nog eens kunnen worden over een gezamenlijk voorstel. Werkgeversorganisatie VNO-NCW staat daar voor open. Ingewijden verwachten dat het kabinet bereid zal zijn opnieuw te praten als de sociale partners alsnog een akkoord bereiken.

Balkenende uitte woensdag opnieuw zijn teleurstelling dat de bonden het compromis van het kabinet en werkgevers dinsdagnacht tijdens het voorjaarsoverleg afwezen. Het voorstel komt erop neer dat werknemers vanaf 62,5 jaar met prepensioen zouden kunnen. Het kabinet zette eerder in op een prepensioenleeftijd van 63,5 jaar, terwijl de vakbonden op 62 jaar zaten.

Balkenende zei dat het kabinet in het overleg met de sociale partners diverse keren heeft „bewogen.” Ook de werkgevers hebben dat volgens hem gedaan, maar de bonden weigerden „water bij de wijn te doen.” Zelf zeggen de werkgevers bij monde van VNO-NCW-voorzitter Schraven dat vooral de FNV zich wel zeer star opstelt. Schraven bespeurt daarin een antihouding tegen het kabinet Balkenende.

Fractieleider Verhagen van het CDA, vice-fractievoorzitter De Vries van de VVD en D66-kamerlid Bakker noemden de houding van de bonden „onverantwoordelijk.” Net als Schraven laakte Verhagen vooral de volgens hem onwelwillende opstelling van FNV-voorzitter De Waal. Hij hoopt dat die door zijn achterban wordt teruggefloten.

Het gevolg van het mislukken van het voorjaarsoverleg is dat de afspraken tussen kabinet en sociale partners over loonmatiging op de tocht staan. Volgens de drie regeringsfracties moet het kabinet overwegen CAO’s niet meer aan een complete bedrijfstak op te leggen als die leiden tot te forse stijgingen van de loonkosten.

De oppositiefracties in de Tweede Kamer leggen de schuld van het mislukken van het overleg met de vakbeweging bij het kabinet. Volgens PvdA-kamerlid Bussemaker heeft het te lang gewacht met een compromisvariant en heeft Balkenende te laat de regie naar zich toegetrokken. Haar fractieleider Bos vindt dat het kabinet in de hele kwestie opnieuw aantoont een „werkgeverskabinet” te zijn.

De SP noemt het „goed dat de bonden de VVD-plannen over prepensioen” afkeuren, omdat die de solidariteit zouden aantasten. Een zeer omstreden element in het compromisvoorstel van het kabinet is dat werknemers zouden mogen kiezen of ze meedoen aan het prepensioen. Volgens de bonden zullen veel mensen dan afhaken. Daardoor moeten de kosten door een kleinere groep worden opgebracht, waardoor de regeling onbetaalbaar wordt.