Arend Meijers en zijn zoontje John werden in oktober 1944 geëxecuteerd na de ontdekking van Het Verscholen Dorp bij Vierhouten op de Veluwe, waar zij ondergedoken zaten. Arend en John waren Joods. Marco van Tongeren en zijn zoon Joshua komen uit Apeldoorn en posteerden maandag ruim twee uur bij hun graven. „Bizar dat mensen zulke rare dingen kunnen doen als een jongetje van zes doodschieten”, vindt Joshua (11). Via een kennis die bij de organisatie betrokken is werden Marco en Joshua gevraagd mee te werken. „Ik beschouw het als een eer dat ik iemand voor even tot leven mocht brengen”, zegt Van Tongeren senior. „Dat werkte echt zo. Met passerende bezoekers was er vaak een moment oogcontact. Of ik zag een knikje, heel subtiel.”

Tekst gaat verder onder video.

Persoonlijk verhaal

Bij 25 plekken vertelden vrijwilligers het persoonlijke verhaal achter de grafstenen. Ook dat van vader en zoon Meijers. Van Tongeren: „Dat kwam bij veel mensen binnen. Ik ving flarden op van de gesprekken met de begeleider van de Oorlogsgravenstichting. „Heftig, zo jong”, werd er meermalen over John Meijers gezegd.” Joshua: „Ik vond het mooi om te laten zien dat die jongen van zes ook gewoon mens is geweest.”

Ereveld Vol Leven werd voor de derde keer gehouden. De regisseurs Nathalie Toisuta en Dennis Brussaard ontwikkelden de plechtigheid in opdracht van de Oorlogsgravenstichting als nieuw herdenkingsritueel. „Vooral voor jongeren zijn oorlogsslachtoffers vaak cijfers en aantallen uit een ver verleden. Ereveld Vol Leven maakt van deze cijfers weer mensen, vader, moeders, broers en zussen. Mensen zoals jij en ik”, aldus de regisseurs.

Er hadden zich zo’n 100 vrijwilligers meer aangemeld dan vorig jaar, zodat achter ruim 500 van de 4000 graven op het ereveld iemand kon plaatsnemen, in de meeste gevallen van hetzelfde geslacht en dezelfde leeftijd als het slachtoffer.

Vergelding

Ook nabestaanden namen aan de plechtigheid deel. Een van hen was Leny van de Boom-Smink uit Hoogland bij Amersfoort. Haar vader Hendrik en haar broers Bertus en Henk liggen op het ereveld begraven.

Als 12-jarig meisje maakte zij mee hoe ze op hun eigen erf werden gefusilleerd als vergelding voor de dood van twee Duitsers die door de ondergrondse waren omgebracht. „Op 23 april 1945. Twee uur later bevrijdden de Canadezen ons dorp en twee weken later zouden mijn ouders 25 jaar getrouwd zijn.” Van de Boom noemt de herdenking indrukwekkend. „Onze doden worden niet vergeten.”

Het ereveld is eveneens de laatste rustplaats van een oom van Olga Landsaat-Klein uit Amsterdam, een broer van haar moeder. Hij werd in 1943 op 31-jarige leeftijd wegens verzetsactiviteiten gedood op de Waalsdorpervlakte in de duinen bij Den Haag. „Als ‘onbekende Nederlander’ is hij hier herbegraven. Daar kwamen we als familie pas drie jaar geleden achter, via een match met mijn DNA.” Bij het graf van haar oom stond geen vrijwilliger, maar dat deert Landsaat niet. „Het is een prachtig gebaar om oorlogsslachtoffers zo voor even zichtbaar te maken.” Ook Leon Wiggers (22) uit Loenen en zijn vriendin Kim Bosman (21) uit Brummen zijn onder de indruk. Kim: „Het doet je wel wat als je ziet dat velen tussen de 20 en 25 jaar waren toen ze in de oorlog omkwamen. Net zo oud als wij nu, een raar idee.” Leon: „Het was erg confronterend. Ik vroeg me af: Hoe zou mijn leven zijn verlopen als ik in die tijd had geleefd?”

Mogelijk ook in Duitsland

Ereveld Vol Leven krijgt mogelijk navolging. De Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorige, de oorlogsgravenstichting in Duitsland, is geïnteresseerd en overweegt deze vorm van herdenken ook op zijn oorlogsbegraafplaatsen toe te passen. De directeur en de president van deze organisatie bezochten maandag de plechtigheid in Loenen. Ook Duitse studenten waren aanwezig.

De organisatoren van Ereveld Vol Leven hadden verder vluchtelingen uitgenodigd. Die legden bloemen bij graven van verzetsstrijders en bij een bombardement omgekomen burgers.

Maandagmiddag werden ook zeven ereveldkruisen onthuld, als symbolische verbinding met de zeven Nederlandse erevelden in voormalig Nederlands-Indië.