Jacolien Bindervoet uit Schore hoopt dat er volgend jaar weer een groots Oranjefeest in haar dorp plaatsvindt. Dit jaar werden er te weinig vrijwilligers gevonden en is in Schore alles afgelast.

Op de Facebookpagina van de Oranjevereniging Arnemuiden stond deze week: „We zoeken nog 25 vrijwilligers. Het zou toch heel jammer zijn als activiteiten straks onbemand zijn of niet door kunnen gaan.” De Oranjevereniging in het Gelderse Elst gooide wegens gebrek aan mensen zelfs de handdoek in de ring.

Toch ziet voorzitter Pieter Verhoeve van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen het niet zo somber in. „Wat je vaak ziet is dat als een Oranjefeest een keer niet doorgaat, zoals nu in Schore, er bijna altijd mensen naar voren komen die de leemte weer opvullen, desnoods met feestelijkheden in een heel andere vorm. Dat zijn mensen die niet bij de pakken neerzitten en die er eer in leggen om toch weer iets te organiseren voor de inwoners. En dan misschien geen aubade of sjoelwedstrijd, maar misschien een colour run of een quadrace.”

Dat de klassieke Oranjefeesten op hun retour zijn, blijft ook bij de bond niet onopgemerkt. Verhoeve: „Vroeger begon de dag met een aubade, daarna ging een deel van het dorp naar huis om naar het defilé op televisie te kijken, terwijl een ander deel meedeed aan spelletjes op het schoolplein. Maar hoewel zo’n aubade zeker een functie heeft, worden de feestelijkheden steeds eigentijdser.”

Op Koningsdag zelf hebben de meeste scholen hun Koningsspelen al achter de rug, dus de kinderen zijn al ruimschoots aan hun trekken gekomen, merkt de voorzitter van de bond. „In Hekendorp, in de gemeente Oudewater waar ik burgemeester ben, is er dit jaar een escaperoom. Dat bestond tien jaar geleden nog niet. Het is een knipoog naar Wilhelmina van Pruisen, gemalin van stadhouder Willem V, die bij Goejanverwellesluis werd aangehouden. Je ziet ook steeds vaker een projectmatige aanpak: de jongere generatie wil zich niet meer een leven lang binden aan het bestuur van een Oranjevereniging, maar zich wel op Koningsdag zelf nuttig maken. Daarnaast nemen ondernemers het soms over.”

Samenwerking

In Oudewater is het Oranjecomité gestopt, maar nu zetten plaatselijke ondernemers, op eigen kosten, Oranjeactiviteiten op touw. Verhoeve: „Je ziet ook samenwerking ontstaan tussen Oranjeverenigingen en 4 en 5 Meicomités. In Wemeldinge is voor een andere formule gekozen, daar vieren ze Koningsdag één keer in de vijf jaar uitbundig, en in de andere vier jaren bescheidener.

De standaard Oranjefeesten nemen dus in aantal af, de pluriformiteit neemt juist toe. Het belangrijkste is dat er iets wordt georganiseerd, dat mensen onderling verbinding zoeken en eens in het jaar samen leuke dingen doen.”

Hij vindt elke lokale poging om de bevolking zulke momenten te geven waardevol en sympathiek. „De animo dáárvoor neemt niet af, en daar moet dan ook blijvend op worden ingezet. Dat die initiatieven niet langer die klassieke vorm hebben, hindert niet. Oranjefeesten moeten niet honderden jaren achtereen hetzelfde blijven, maar meebewegen met de tijd. En vergeet niet dat 310 verenigingen lid zijn van onze bond, en dat zijn nog niet eens alle Oranjeverenigingen in Nederland. Er is nog altijd een dekkend landelijk netwerk van Oranjeverenigingen.”

Dat minder mensen te porren zijn om een steentje bij te dragen komt volgens de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (NOV) ook doordat het organiseren complex is. „Het is niet altijd leuk om Oranjefeesten op touw te zetten”, aldus NOV-woordvoerder Mark Molenaar.

Vergunningen

„Je moet als Oranjevereniging allerlei vergunningen aanvragen en fondsen verzamelen om alles te kunnen betalen. Dat is soms een uitdaging waar vreselijk veel bij komt kijken, en daar zijn moeilijk mensen voor te vinden, ook gezien de lange voorbereidingstijd van het feest. Mensen hebben het daarnaast veel drukker dan vroeger; niet zozeer door verplichtingen maar door allerlei activiteiten die ze naast hun werk ontplooien, bijvoorbeeld op het gebied van informele zorg en mantelzorg.”

En jeugd trekt jeugd aan, ervaart Molenaar. „Als een nieuwkomer met frisse ideeën toetreedt tot een bestuur dat oud is, ik bedoel oud van geest, en alles bij het oude wil laten, zal die nieuweling geen blijvertje worden.”

Burgemeester Verhoeve wijst op de circa 3000 lintjes die deze week worden uitgereikt. „Onder die gedecoreerden bevinden zich heel veel mensen die zich stuk voor stuk al minstens vijftien jaar onbaatzuchtig inzetten voor de samenleving. Dat zijn heel veel vrijwilligers.”