Dat zei koning Willem-Alexander in het woensdagavond uitgezonden interview dat journalist Wilfried de Jong met hem had ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de vorst. Het 73 minuten durende gesprek was eerder opgenomen in de Eikenhorst, het huis van het koninklijk gezin in Wassenaar. Aan de hand van historische televisiefragmenten keek Willem-Alexander terug op zijn leven en op nieuwsgebeurtenissen uit de afgelopen halve eeuw.

„Leer jezelf kennen, want als je jezelf niet kent, kun je nooit een publiek ambt goed vervullen”, adviseert de koning zijn oudste dochter. Het advies stoelt op zijn eigen ervaring, want Willem-Alexander geeft toe twijfels gehad te hebben over het koningschap. „Daarom zeg ik ook tegen Amalia: Ken je eigen grenzen. Ga daar overheen. Maak fouten, dat heb ik ook gedaan, veel.”

Dat zijn beveiligers niets aan zijn ouders vertelden, heeft de koning geholpen. „Ze klikten niet bij mijn ouders, dat was een afspraak die we hadden.”

De beveiligers van Amalia, Alexia en Ariane handelen nu ook zo. „Het gaat om de veiligheid van mijn kinderen, niet dat wij weten wat ze doen en of dat goed of fout is.” „Als ze het zouden delen… ik zou het niet eens willen weten.”

De koning bereidt prinses Amalia „zo goed mogelijk” voor op haar toekomstige taak. Dat noemde hij zijn „verantwoordelijkheid.” Hij probeert haar zoveel mogelijk bagage mee te geven, „zodat ze een compleet mens” kan worden. Hij hoopt dat ze het ook zegt als ze het koninginneschap niet ziet zitten, omdat dat haar juist kan vormen. De koning wil dan „een benadering zoeken om ermee om te gaan.”

Zijn drie dochters hebben alledrie een mobiele telefoon vanaf het moment dat ze tien jaar waren, op dezelfde leeftijd als hun klasgenoten. Het zijn „oudermobieltjes. Wij hebben de zeggenschap. In de vakantie gaan ze uit. ’s Avonds uit.” Lachend: „Dit is de theorie.”

Geen televisie
De koning noemde zijn eigen jeugd „een intensieve, leuke, heel mooie tijd. Heel veel vrijheid, een leuke school, leuke vrienden.”

Wat de jongens op kasteel Drakesteyn niet mochten, was televisiekijken. Hun ouders dachten dat dat slecht voor hun ogen was, en vonden tv-kijken ook overbodig. Zelf keken Beatrix en Claus soms tv, maar hun zoons waren daar niet bij. De koning zegt het nooit te hebben gemist, al hoorde hij de volgende dag ops chool wel vriendjes uit om over tv-programma’s te kunnen meepraten. Overigens mocht ook koningin Màxima in haar jeugd niet tv-kijken.

De prinsen in Lage Vuursche luisterden heel veel naar de radio. De tv deed zijn intrede bij de verhuizing naar Huis ten Bosch in 1981. „Met als gevolg dat we tv-verslaafd waren.” Kinderen helemaal bij iets weghouden is volgens Willem-Alexander dan ook niet verstandig.

Gijzeling München

Beelden van de gijzeling van Israëlische sporters tijdens de Olympische Spelen in 1972 in München heeft de koning in zijn jeugd dan ook niet gezien. Maar die gebeurtenis had wel veel invloed: „Die gijzeling was voor mijn vader dramatisch.”



Prins Claus vond het verschrikkelijk dat Duitsland niet in staat was gebleken het Israëlische team te beschermen. Als Duitser voelde hij zich medeverantwoordelijk voor de holocaust, al had hij er zelf nooit iets mee te maken gehad. Hij heeft nooit meer iets met de Olympische Spelen te maken willen hebben, maar moedigde Willem-Alexander tegen diens verwachting in wel aan een benoeming in het Internationaal Olympisch Comité te aanvaarden.

Ziekte prins Claus

De koning omschreef zichzelf als een „gemiddelde puber” die er twee jaar na de verhuizing naar Den Haag voor koos om in het buitenland, in Wales, zijn opleiding voort te zetten. „Ik vond mijzelf niet vervelend. Mijn ouders vonden zichzelf niet vervelend, maar we vonden elkaar vervelend.”



In zijn puberteit heeft Willem-Alexander zijn vader gemist als persoon om zich tegen af te zetten. „Mijn vader was ziek”, zei de prins verwijzend naar de depressies van prins Claus. „Dan krijg je van je vader niet terug wat je terug zou moeten krijgen.”



In Wales leerde Willem-Alexander veel door zijn omgang met studenten van 65 verschillende nationaliteiten. „Je denkt jezelf goed genoeg te kennen, en staat nog open voor ander culturen.” En even later: „Ik heb mezelf daar leren kennen in Wales.”



Hij was „tegen alles en iedereen brutaal” in die tijd. „Ik ben redelijk snel in het tegenantwoorden geven.” Dat leerde hij thuis. „We waren met drie jongens. Het was hakken of gehakt worden.”

Gevraagd naar zijn karaktereigenschappen noemt de koning zich „emotioneel” en „redelijk vasthoudend. Als ik beet heb, dan ga ik ook echt door.” En „ik ben best wel veeleisend voor mijn omgeving.”



De periode bij de Koninklijke Marine was „cruciaal” voor zijn karaktervorming, zegt de koning. „Als ik direct was gaan studeren, had het wel anders kunnen gaan aflopen.” De marinetijd bracht „structuur en discipline in mijn leven.”

Friso

Het verlies van zijn broer Friso in 2013 emotioneert de koning nog steeds. De prins lag na het ski-ongeval bij het Oostenrijkse Lech anderhalf jaar in coma en stierf toen. „Je hoopt gewoon, maar op een gegeven moment is het ook wel duidelijk dat er geen progressie meer is, dat er weinig hoop meer is.”



Af en toe leek het dat het beter ging. „Je hoopte op tekens dat het beter zou gaan en die waren er soms ook wel, maar dan zeiden ze: Neem het als een geschenk, niet als reden tot hoop.”



Friso leefde in Londen zijn eigen drukke leven, maar hij was wel „een goede adviseur, af en toe onbehouwen, maar altijd goudeerlijk.” Hij las Willem-Alexander soms de les, „niet zo diplomatiek, maar je mist dat pas als je het niet meer hebt.”



Het raakte de koning vooral om te zien wat het voor een moeder is een kind te verliezen. Willem-Alexander erkent met tranen in zijn ogen dat het overlijden van Friso een litteken heeft veroorzaakt dat nooit meer zal helen.

MH17

De koning sprak uitvoerig over zijn emoties na de ramp met vlucht MH17 die boven Oekraïne werd neergeschoten. Doordat kort daarvoor zijn broer Friso was overleden, kon Willem-Alexander het verdriet van de nabestaanden goed meevoelen, zo zei hij. „Je weet wat het betekent een dierbare te verliezen.”

De ceremonie rond de aankomst van de kisten met slachtoffers op Eindhoven Airport noemde de koning „prachtig.” „We waren er allemaal samen. We deelden allemaal in het grote verdriet daar.

Grote problemen

De koning vindt de huidige tijd „moeilijk.” Twee gebeurtenissen: de val van het IJzeren Gordijn en de aanslagen in de Verenigde Staten op 11 september 2001 zijn volgens Willem-Alexander bepalend voor de huidige situatie. „Daardoor zij er nu nog steeds grote problemen. Daar komt ook het klimaat nog bij.”



Het is goed dat vragen rond migratie en integratie nu bespreekbaar zijn, vindt de koning. „Vroeger was dat onbespreekbaar. Ik heb begrip voor mensen die het ongemakkelijk vinden: de veranderende wereld. Discussie is goed. Ik heb begrip voor angst en boosheid. Boosheid kan echter nooit het eindstation zijn.” Zijn laatste kersttoespraak noemde hij „een mooi moment om daar aandacht voor te vragen.”



Zijn leven noemt de koning „heel interessant”. „Ik ontmoet heel interessante mensen. Voor u zit een man die zeer goed in zijn vel zit en blij is met het ambt dat hij uitoefent.”



Koningin Máxima betekent „alles” voor de koning. „Zij is ook mijn maatje, sparringpartner. Zij is kritisch, maar ook heel erg zorgzaam en vergevingsgezind, als ik af en toe nukkig ben. Ja, een heel bijzondere vrouw.”