Dirk en Petra Wunderlich uit Ober-Ramstadt in de deelstaat Hessen weigeren hun vier kinderen naar school te sturen. In hun ogen is thuisonderwijs een recht van ouders en vormt de wettelijke leerplicht een beperking van die vrijheid. Zij willen hun tienerkinderen thuis lesgeven volgens hun eigen levensbeschouwelijke opvattingen. „Het zal nog minstens een jaar, misschien wel twee jaren duren voordat er een uitspraak komt”, zegt Dirk Wunderlich. „Het speelt voor ons geen rol meer, ons leven is niet langer afhankelijk van het vonnis. We worden nu door de jeugdzorg volledig met rust gelaten. Het lijkt alsof de autoriteiten beseffen dat hun aanpak te overdreven is geweest. De eerder opgelegde straf stond in geen verhouding tot de overtreding. We hopen wel dat dit nieuwe vonnis helderheid brengt.”

Duitsland kent sinds 1918 een wettelijke leerplicht en staat uitzonderingen daarop in principe niet toe. Ouders riskeren boetes of gevangenisstraf. In de afgelopen jaren heeft de politie de kinderen Wunderlich diverse keren uit huis gehaald, waarbij „ons huis werd bestormd alsof er terroristen zaten.” Dat waren „angstaanjagende en traumatische ervaringen”, bevestigt Wunderlich.

Voorbeeldrol

Hoewel het gezin weer herenigd is, is onzeker wat er gebeuren gaat. De Alliance Defending Freedom (ADF), een internationale organisatie voor geloofsvrijheid, heeft daarom de zaak vorige week donderdag voorgelegd aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Het hof moet onder meer bekijken of de Duitse handelwijze niet in strijd is met artikel 8 van de Europese Conventie, waarin het recht op eerbiediging van het gezinsleven is vastgelegd.

„Ouders hebben het recht op hun eigen opvattingen over wat het beste is voor hun kinderen, en de overheid moet dat respecteren”, zegt ADF-directeur Robert Clarke. „Het Europees Hof behandelt zaken als ze eenmaal door alle nationale rechtbanken zijn geweest. Het is voor de familie Wunderlich het laatste redmiddel.”

Ook de Amerikaanse vereniging voor thuisonderwijs, de Home School Legal Defense Association, steunt het Duitse gezin. Wunderlich vult aan dat in zijn ogen de opvoeding van kinderen de verantwoordelijkheid van ouders is. „Op veel scholen heerst een sterk antichristelijke ideologie, waaraan ik als godvrezend vader mijn kinderen niet wil blootstellen.”

Daarnaast moeten ouders veel tijd maken voor hun kinderen, in plaats van hen ”weg te moffelen op school”. Die tijd heeft Wunderlich, omdat hij zonder werk zit en zijn vrouw Petra als huisvrouw altijd thuis is. Ouders vervullen bovendien een voorbeeldfunctie voor hun kind, door het te laten opgroeien naar Gods beeld. Voor dat ”geestelijk geheim” zijn de ouders de beste opvoeders, aldus Wunderlich.

Radicalisering

„Kinderen worden geboren uit ouders, niet uit regeringen”, stelt ADF-woordvoerder Clarke. „Thuis kunnen ouders op maat gesneden onderwijs bieden aan hun kinderen, in een liefdevolle omgeving, meer dan een openbare school kan doen. We hopen dat het hof erkent dat de Duitse regering ernaast zat door kinderen weg te halen bij hun liefhebbende ouders, louter om de ‘misdaad’ van homeschooling.”

Toch oordeelde het Europees Hof in 2006 dat er geen recht op thuisonderwijs is. Dat standpunt nam het Duitse grondwettelijk hof in 2014 over. Het is voor de samenleving van groot belang „te voorkomen dat er in religieus en ideologisch opzicht parallelle samenlevingen gevormd worden”, oordeelde het hof in Karlsruhe. Daarnaast lopen kinderen die thuisonderwijs krijgen volgens het hof grote kans afgesloten te raken van opvattingen van andersdenkenden.

Dat risico bestaat ook op reguliere scholen, stelt ADF-rechtskundige Alexandra Tompson in een blog van het netwerk Euractiv. „Sommigen zullen wijzen op het gevaar dat thuisonderwijs zorgt voor radicalisering van fundamentalistische islamitische gemeenschappen. Maar dat gevaar dreigt ook in gevangenissen, sportzalen of op openbare scholen. Het antwoord op radicalisering kan nooit zijn dat we alles maar moeten toevertrouwen aan de welwillendheid van de staat.”

Maar Ilka Hoffmann van de Unie Opvoeding en Onderwijs zegt in Der Spiegel dat de leerplicht een democratische verworvenheid is, die niet licht terzijde kan worden geschoven. „Dikwijls zitten achter de wens voor thuisonderwijs radicaalreligieuze groepen. Dat kan niet in het belang zijn van een democratie.”

Wunderlich is het daar niet mee eens: „Duitsland is veel te repressief.”

Homeschooling

In veel westerse landen is thuisonderwijs, vaak onder strikte voorwaarden, wettelijk toegestaan. In de Verenigde Staten krijgen 2,5 miljoen kinderen thuis les, in Canada circa 60.000. In India, Zuid-Afrika, Australië, Indonesië, Hongarije, Frankrijk, Groot-Brittannië, Polen en Denemarken is thuisonderwijs legaal als aanvulling op het verplichte onderwijs. In Ierland, Italië, Noorwegen en Slovenië is thuisonderwijs toegestaan. In Nederland is net als in Duitsland homeschooling illegaal, op enkele uitzonderingen na. Toch zitten er volgens cijfers van het Duitse ministerie van Onderwijs 500 tot 1000 kinderen op een zogeheten Heimschule.