In RD 4-4 pleit G. R. van Leeuwen ervoor dat scholen meer openstaan voor kinderen die speciale aandacht nodig hebben. Hij schetst het ideaalbeeld van een school waar kinderen vanuit één gemeenschap op dezelfde school vanuit de Bijbel onderwijs mogen ontvangen. Elk kind hoort erbij, we zijn één grote familie en kiezen dus voor een inclusieve school.

Het betoog van Van Leeuwen komt sympathiek over. Wie zal het niet met hem eens zijn dat het geschetste beeld van de school met de Bijbel –voor elk kind en als een grote familie– een begerenswaardig en nobel streven is?

Ik ben echter van mening dat Van Leeuwen met zijn beschrijving van het ideaalbeeld een aantal aspecten over het hoofd ziet. We leven immers in een gebroken wereld, waarin speciale kinderen soms zo veel aandacht en begeleiding vragen dat niet de inclusieve school, maar de speciale school een beter alternatief biedt. Daar is een aantal redenen voor.

In de eerste plaats is het onjuist te stellen dat speciale kinderen altijd het beste gedijen in een reguliere klas (ook als „hun broers en zussen daar zitten”). Hoe vaak zien we niet dat een speciaal kind na een jarenlang traject eindelijk naar een speciale school mag, hij dan pas ervaart dat hij er met zijn beperking mag zijn?

Het altijd maar moeten opboksen tegen kinderen zonder beperking frustreert de ontwikkeling en het zelfvertrouwen van sommige speciale kinderen. De reguliere school met grote klassen en veel kinderen uit de buurt is lang niet altijd een ideale omgeving voor speciale kinderen om te groeien. Een speciale school is soms beter voor het kind.

Vergaarbak

In de tweede plaats ligt door passend onderwijs de focus wel heel eenzijdig op het belang van speciale kinderen en het zich moeten aanpassen van de reguliere school aan het speciale kind. Hierbij wordt gemakkelijk uit het oog verloren dat de groep kinderen zonder beperking ook recht heeft op een school om te leren en op voldoende aandacht van de leerkracht. Doordat de focus eenzijdig wordt gelegd op het speciale kind, dreigen de belangen van ‘reguliere’ kinderen onderbelicht te raken.

Te veel wordt de school gezien als vergaarbak waar iedereen een plek moet kunnen krijgen. Nergens anders in de samenleving is dit op deze manier het geval. Mensen met een beperking hebben hun eigen sportclub, hun eigen parkeerplaats, hun speciale begeleiding bij het vinden van werk, hun arbeidscapaciteitenonderzoek om met subsidie aan het werk te kunnen, hun eigen plek in de kerk en hun begeleidwonenconcept. Mensen in de samenleving met speciale behoeften verdienen speciale aandacht. Alleen in het onderwijs lijkt het echter de norm te worden dat speciaal zijn als regulier beschouwd moet worden. Dat wringt.

Niet doorslaan

Het artikel van Van Leeuwen is koren op de molen van mensen die stellen dat de professional voor de klas oneigenlijke redenen hanteert bij de bedenkingen van inclusief onderwijs. Leerkrachten zouden met vooroordelen behept zijn, onkundig en niet vaardig zijn en met angst en beven tegemoet zien dat speciale kinderen hun klassen komen bevolken. Dit doet geen recht aan de werkelijkheid in het onderwijs in Nederland. Het overgrote deel van het leerkrachtenkorps bestaat uit professionals met hart voor alle kinderen. Speciale kinderen kunnen echter een dusdanig groot beslag leggen op de aandacht van een leerkracht dat de rest van de klas hieronder lijdt. Niemand beter dan de professional voor de klas kan beoordelen in hoeverre een speciaal kind past in de reguliere klas, of toch beter naar een speciale school kan.

Het belang van speciale kinderen wordt lang niet altijd gediend wanneer zijn ten koste van alles maar op de reguliere school worden houden. Laten we niet doorslaan in passend onderwijs en bij voorbaat de kwaliteit van de school en van leerkrachten ter discussie stellen als een kind niet op de school in de buurt past. Ieder kind verdient een passende school. Vaak is dat een reguliere school. Soms is dat een speciale school. Daar is niets mis mee.

De auteur is werkzaam in het onderwijs en schrijft dit artikel op persoonlijke titel.